سایت پزشکی و مجله سلامتی راستینه

فتق دیسک کمر و پیشگیری و درمان آن

واژه فتق دیسک کمر (herniated disk) برای اشاره به مشکلی استفاده می شود که در آن بالشتک لاستیکی (دیسک) که بین استخوان های ستون فقرات قرار دارد، دچار مشکل می شود. فقط فردیکه آسیب دیدگی دیسک کمر دارد و این مشکل را تجربه کرده، می تواند عذاب و درماندگی این بیماری را توصیف نماید. این درد عذاب آور بوده و هر حرکتی این درد را شدید تر می کند. این درد یک علامت هشداردهنده هست که میبایست به آن توجه نمایید، در صورت انجام اقدامات لازم، این ناراحتی و درد عموما متوقف شده و مشکل دیسک کمر حل می شود.

فتق دیسک کمر

دیسک کمر چیست؟

دیسک کمر یک بالشتک های لاستیکی بین استخوان های مهره بوده که دور نخاع می پیچند. هر دیسک یک کپسول صاف و گرد است که حدود ۱ اینچ قطر و یک چهارم اینچ ضخامت دارد. دیسک ها بشکلی محکم بین ستون فقرات قرار گرفته و توسط رباطهای متصل کننده استخوان های نخاع به هم پیوسته می شوند. بعضی اوقات از دیسک کمر به عنوان وسیله ای برای جذب فشار و شک یاد می شود. با گذشت زمان و افزایش سن این دیسک ها ضعیف تر و آسیب پذیر تر می شوند.

 

علائم فتق دیسک کمر کدام اند؟

امکان ابتلا به فتق دیسک کمر بدون اطلاع از آن و ظاهر شدن هر علامتی وجود دارد. گاهی اوقات دیسک های فتقی که هیچ علامتی از خود نشان نداده اند را می شود با عکسبرداری مشخص نمود. اما بعضی از دیسک های فتقی علامت داشته و علامت آنها درد می باشد. بیشتر دیسک های فتقی در پایین کمر خود را نشان می دهند، هرچند که امکان فتق دیسک های گردن هم وجود دارد. شایع ترین علائم فتق دیسک ها شامل:

  • درد دست ها و پاها – اگر فتق دیسک شما درپایین کمر باشد، عموما شدیدترین میزان درد در باسن، ران و ماهیچه ساق پا خود را نشان می دهد. همچنین این درد ممکن است بخش هایی از پارا نیز شامل شود. اگر دیسک شما در ناحیه گردن دچار فتق شده باشد، عموما در در ناحیه شانه و دست شدیدتر می باشد. این درد عموما هنگام عطسه، سرفه و یا تکان دادن ستون فقرات بیشتر می شود.
  • بی حسی و یا سوزن سوزن شدن – افراد مبتلا به فتق دیسک کمر عموما احساس بی حسی و سوزن سوزن شدن در بخشی از بدن که تحت تاثیر فتق می باشد، دارند.
  • ضعف – ماهیچه هایی که در رابطه با دیسک هستند، ممکن است ضعیف شوند. این ضعف ماهیچه ها می تواند باعث عدم تعادل و تلوتلو خوردن شود.

درد دیسک کمر عموما کم کم شروع شده و در حین نشستن و پاشدن، در شب ها، هنگام سرفه، عطسه و یا خندیدن و یا خم شدن و یا راه رفتن بیش از حد درد شدیدتر می شود.

 

چه چیزی باعث فتق دیسک کمر می شود؟

هرچند یک ضربه خارجی شدید می تواند باعث آسیب دیدگی دیسک کمر شود اما مشکلات مربوط به دیسک کم اغلب درنتیجه فرآیند افزایش سن می باشد، هرچه سن بالاتر می رود این دیسک ها آب درون خود را از دست داده و خشک تر شده و در برابر شکستگی آسیب پذیر می شود. همچنین فعالیت های متعادل روزانه همچون اشتباه بلندکردن اجسام سنگین، کشیدگی بیش از حد بدن هنگام ورزش و یا افتادن و لیز خوردن روی یخ می باشد. بعضی از اوقات دیسک افراد بدون هیچ دلیل خاصی دچار ورم، پارگی و یا خوردگی می شود.

 

عواملیکه خطر فتق دیسک کمر را افزایش می دهند، کدام اند؟

فاکتورها و عواملیکه خطر فتق دیسک کمر را افزایش می دهند، شامل:

  • وزن – چاقی و وزن زیاد بدن باعث فشار بیش از حد برروی کمر می شود.
  • شغل – افرادیکه شغلی طاقت فرسا و پرفشار (از نظر جسمی) دارند در خطر بیشتری برای ابتلا به مشکلات مربوط به بافت اسکلتی همچون کمردرد و فتق دیسک کمر هستند. بند کردن، هل دادن، کشیدن و خم شدن مکرر می تواند خطر ابتلا به فتق دیسک کمر را افزایش دهد.
  • ژنتیک – بعضی از افراد با استعداد ابتلا به فتق دیسک کمر بدنیا می آیند و به نوعی فتق دیسک کمر را به ارث می برند.

 

عوارض ابتلا به فتق دیسک کمر

نخاع شما در تمام طول حفره ستون فقرات شما گسترش نمی یابد. دقیقا زیر کمر شما، نخاع به گروهی از ریشه های عصبی که به دم اسب مشهور بوده و شبیه دم اسب هستند، تقسیم می شود. بطور بسیار نادر، فتق دیسک کمر می تواند باعث فشردگی دم اسب شود، در این موارد برای پیشگیری از ضعف و یا ازکارافتادگی دائمی نیاز به جراحی اورژانسی می باشد. در صورت مشاهده هریک از موارد زیر سریعا به اورژانس مراجعه نمایید:

  • درد شدید شده – درد، بی حسی و یا ضعف ممکن است تا حدی زیاد شده که شما نتوانید کارهای عادی روزانه تان را انجام دهید.
  • اختلال عملکرد مثانه و یا روده – افراد مبتلا به سندرم دم اسب ممکن است دچار بی اختیاری شده و یا حتی با یک مثانه پر قادر به ادرار کردن نباشند.
  • بی حسی زینی – در این مشکل پیشرونده کاهش و از دست دادن حس در نواحی مربوط به زین همچون باسن، دور مقعد و پایین پا رخ می دهد.

 

روش های تشخیص ابتلا به فتق دیسک کمر

تشخیص فتق دیسک مهره توسط پزشکان به کمک بررسی تاریخچه بیمار و توجه به نشانه‌ها و علائمی که بیمار بیان می‌کند و همچنین با انجام معاینه بالینی امکان پذیر است. روش‌های غیر بالینی دیگر برای اثبات تشخیص لازم است.

  • رادیوگرافی – هرچند انجام پرتونگاری ساده کمک زیادی به تشخیص فتق دیسک نمی‌کند٬ اما روش مناسب و لازم برای موارد مشکوک است. همچنین یرای رد کردن تشخیص بیماری‌ها و ضایعات دیگر کمک می‌کند.
  • سی تی اسکن – مقطع نگاری کامپیوتری کمک کمی در تشخیص فتق دیسک دارد و برای بررسی قطر کانال نخاع و ضایعه همراه مفید است.
  • ام آرآی – تصویرسازی تشدید مغناطیسی یکی از بهترین امکانات تشخیصی در فتق دیسک است این روش می‌تواند ریشه‌های عصبی و نخاع و بافت‌های اطراف را بخوبی نشان داده و تغییرات را ثبت کند. در نمای T2 فتق دیسک نمایان می‌گردد.
  • میلوگرافی – در میلوگرافی با تزریق ماده رنگی مخصوص به فضای مغزی-نخاعی و پرتونگاری همزمان٬ می‌توان ریشه‌های عصبی و فتق دیسک را مشخص کرد. با متداول شدن ام آرآی استفاده از این روش تقریباً منسوخ شده‌است.
  • آزمایش انتشار عصب – بررسی توان انتشار عصبی و الکترومیوگرافی عضلات٬ در تشخیص فتق دیسک و یافتن ریشه گرفتار شده کمک کننده‌است.

 

درمان دیسک کمر

درمان محافظه کارانه برای فتق دیسک کمر عموما شامل اجتناب از موقعیت های دردناک، پیروی از تمرینات از پیش برنامه ریزی شده و داروهای ضددرد برای کاهش شدت بیماری بوده و حدودا از هر ۱۰ نفر که این موارد را رعایت می کنند ۹ نفر در شدت بیماری بهبود پیدا می کنند.

درمان دارویی دیسک کمر

  • داروهای مسکن در دسترس – اگر درد شما معمولی می باشد، پزشکتان احتمالا به شما مصرف داروهای در دسترس (OTC) همچون ایبوپروفن و یا ناپروکسن را پیشنهاد می نماید.
  • مخدرها – اگر درد شما با مصرف داروهای مسکن در دسترس بهبود پیدا نکرد، ممکن است پزشکتان از داروهای مخدر دار برای بهبود درد شما استفاده نماید.
  • داروهای درد اعصاب (Nerve pain medications) – داروهایی از قبیل گاباپنتین، پرگابلین، دولوکستین، آمی تریپتیلین و … بعضی اوقات برای بهبود درد ناشی از آسیب دیدگی اعصاب به شما کمک می نماید. از آنجاکه این داروها اثرات جانبی کمتری نسبت به داروهای مخدر دارند، عموما بیشتر از آنها استفاده می شود.
  • آرام کننده های ماهیچه – در صورتیکه دچار گرفتگی عضلانی نیز باشید، از این داروها برای شما استفاده می شود. سرگیجه یکی از اثرات جانبی معمول این داروها می باشد.
  • تزریق کورتیزون – کورتیکواستروئیدهای مهارکننده التهاب ممکن است بوسیله تزریق مستقیم به نواحی اطراف اعصاب ستون فقرات استفاده شود. تصویربرداری از ستون فقرات به هدایت بهتر سوزن کمک می نماید. بعضی اوقات از داروهای استروئیدی خوراکی برای کاهش ورم و التهاب استفاده می شود.

درمان بوسیله تراپی

درمانگران فیزیکی (Physical therapists) به شما موقعیت ها و ورزش هایی یاد می دهند که برای کاهش درد دیسک فتقی شده شما مناسب می باشد. یک فیزیوتراپیست ممکن است به شما درمان زیر را نیز توصیه نماید:

  • سرد و گرم کردن
  • کشش
  • اولتراسوند
  • تحریک الکتریکی
  • استفاده کوتاه مدت از حمایت کننده ها برای گردن و کمر

درمان جراحی فتق دیسک کمر

تعداد کمی از افرادیکه فتق دیسک کمردارند، برای درمان نیاز به جراحی دارند. پزشک شما در صورت شکست درمان های محافظه کارانه (عدم هیچگونه بهبود پس از شش هفته) برای شما درمان جراحی پیشنهاد نماید. همچنین در شرایط زیر نیز درمان جراحی پیشنهاد می گردد:

  • بی حسی و یا ضعف
  • مشکل در ایستادن و یا راه رفتن
  • از دست دادن کنترل مثانه و روده

در اکثر اوقات جراحان فقط قسمت بیرون زده ریسک را خارج کرده و در موارد نادر اقدام به برداشتن کل دیسک می نمایند. در موارد نادر، ممکن است جراح شما پیشنهاد به استفاده از دیسک مصنوعی نماید.

درمان های خانگی دیسک کمر

استفاده از داروهای مسکن در دسترس همچون بروفن و ناپروکسن، استفاده از پک های سرد و گرم و همچنین اجتناب از استراحت بیش از حد در رختخواب به بهبود فتق دیسک کمر کمک نموده و جزء درمان های خانگی محسوب می شود. برای حدود ۳۰ دقیقه درحالتی راحت استراحت کرده و سپس برای یک پیاده روی کوتاه مدت و یا انجام کارهای سبک اقدام نمایید. در طول دوره درمان از فعالیت هایی که درد شما را بدتر می نماید، اجتناب کنید.

 

پیشگیری از فتق دیسک کمر

برای پیشگیری از فتق دیسک کمر:

  • ورزش نمایید – تقویت ماهیچه های تنه به ثبات ستون فقرات کمک می نماید.
  • قرار گرفتن در وضعیت مناسب – وضعیت مناسب فشار برروی دیسک و ستون فقرات را کاهش می دهد. هنگام نشستن بخصوص در دوره های طولانی مدت پشت خود را صاف و تراز نگه داشته و قوز نکنید. هنگام برداشتن اجسام سنگین فشار را برروی پاهای خود وارد کنید، نه بر کمر خود.
  • تناسب اندام – وزن اضافی باعث فشار بیش از حد برروی ستون فقرات و دیسک ها شده و حفظ تناسب اندام به شما در پیشگیری از ابتلا به دیسک کمر کمک می نماید.

 

منابع

  • http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/herniated-disk/basics/definition/con-20029957
  • http://www.webmd.com/back-pain/guide/understanding-spinal-disk-problems-basic-information

منبع تصاویر 

  • healthline

 

 

خواندن مطالب زیر به شما پیشنهاد می شود

سلامت عمومی

نحوه آماد‌گی برای انجام ارزیابی توسط شبیه‌ساز ورزشی

موشن‌لب یا شبیه‌ساز ورزشی چیست؟

اطلاعات دارویی

دپاکین

دپاکین چیست؟

اطلاعات دارویی

نحوه عملکرد سولفات منیزیم

هرآنچه که باید درباره سولفات منیزیم بدانیم

اطلاعات پزشکی

دیسک کمر و همه چیز درباره آن

دیسک کمر و همه چیز درباره آن

سلامت عمومی

کمر درد

تمرین کششی روزانه برای کاهش کمر درد و درد عصب سیاتیک

تغذیه و سلامتی

سیر

۲۰ مسکن درد طبیعی در آشپزخانه شما

سلامت عمومی

وضعیت مناسب خواب برای مغز

یافتن بهترین موقعیت خواب مناسب شما

سلامت عمومی

اختلالات کارکردی حنجره

وقتی صدایتان در خطر است!

سلامت عمومی

گرفتگی کمر

رفع گرفتگی کمر در ۶ حرکت

نظرات کاربران

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

  1. حامد گفت:

    سلام چند تا از انگشت پاک در حالت استراحت کز کز می‌کنه و زمانی از تخت خواب بلند می‌شوم درد به زیر زانو چپ میزنه زیاد نمیتونم سرپا باشم درد پشت پام خیلی ناراحتم می‌کنه به نظر جنابعالی فتق دیسک شدید دارم
    با تشکر

  2. حمید گفت:

    با سلام بطور مختصر عرض میکنم که مدتی است دچار اسپاسم کمری و اختلال حسی و حرکتی در ناحیه پای چپ و گزگز ، درد ، سوزش و سستی عضلات لگنی و پایی شده ام ، مستدعی است جهت تشخیص و درمان راهنمایی لازم را بنمایید . با تشکر

  3. مسعود گفت:

    سلام من یک پسر ۲۱ ساله هستم با ۶۵ کیلو وزن و ۱۷۶ قد.
    تقریبا ۵ ۶ سال پیش بر اثر خم شدن کمرم در یک حادثه و شنیدن یک صدا خفیف از کمرم با مشکل فتق بین مهره ای مواجه شدم.
    علایمی مانند :درد کمر شدید هنگام نشستن بدون تکیه-
    داغ شدن سوزن سوزن شدن سر :هنگام ورزش چایی خوردن حتی نور آفتاب که باعث گرما میشن.
    یاد آوری افکار و خاطرات بد.
    عصبی و احساساتی شدن.
    لرزش شدید بدن موقع استرس.و ترس زیاد.
    تیر کشیدن یا مورمور شدن کف دست و پا.
    حساس شدن گوش به صدا های عادی.
    و در اخر صدا دادن قفسه سینه موقع بالا بردن دست ها
    لطفا کسانی که میتونن کمک کنن نظر بدن
    ممنون.

  4. نادر منشور گفت:

    باسلام بسیار سپاسگذارم از نظرات خوب شما

    1. سلام و سپاس از لطف و محبت شما دوست و همراه گرامی

  5. حسین کرمی گفت:

    با سلام وخسته نباشید
    مرسی ازمطالب مفیدی که در سایت به اشتراک گذاشتین
    لطفا اگه امکان داره هزینه جراحی فتق دیسک با لیزر چقدر میشود{حدودأ}
    با تشکر

    1. فرشید گفت:

      من پرسیدم گفتن جلسه ای ۱۷۰ هزار تومن و حداقل ۱۰ جلسه حداقل لازمه…یعنی یک ملیون و هفتصد هزار تومان

  6. داود یایجی گفت:

    با سلام لطفا مدل ورزی برای فتق دیسک کمر را برایم ایمیل کنید با تشکر

  7. ماهنی گفت:

    سلام ممنون از مطالب مفید شما ای کاش در مورد تاثیر فیزیوتراپی بر درمان فتق دیسک و سیاتیک بیشتر توضیح دهید
    با تشکر