بیماری پارکینسون چیست؟ علائم، تشخیص و درمان آن

بیماری پارکینسون یک اختلال مغزی است که باعث از دست دادن تدریجی کنترل عضلات می‌شود. علائم و نشانه‌های بیماری پارکینسون در ابتدا خفیف هستند و گاهی اوقات ممکن است نادیده گرفته شوند. برای اطلاعات بیشتر راجع به بیماری پارکینسون با این مقاله از راستینه همراه شوید.

بیماری پارکینسون

نشانه‌های متمایز بیماری پارکینسون عبارتند از: لرزش، سفتی و خشکی اندام‌ها، حرکات کُند بدن و تعادل ضعیف. پارکینسون در اصل “فلج لرزان” نامیده می‌شود، اما تمام افراد مبتلا به بیماری پارکینسون لرزش ندارند.

پیشرفت پارکینسون

در حالی که بیماری پارکینسون می‌تواند تجربه ترسناکی باشد، امید به زندگی در این بیماری همانند امید به زندگی برای فرد بدون این بیماری است. برای برخی افراد، علائم به آرامی طی ۲۰ سال به تدریج ادامه می‌یابند. درمان به موقع می‌تواند موجب شود فرد بیمار چندین سال را تقریباً عاری از علائم سپری کند. حدود ۵٪ تا ۱۰٪ از موارد قبل از سن ۵۰ سالگی رخ می‌دهند. دو حامی برای پژوهش در زمینه پارکینسون: محمد علی باکسر در سن ۴۲ سالگی و بازیگر مایکل جی فاکس در سن ۳۰ سالگی هستند.

علائم اولیه پارکینسون

علائم اولیه پارکینسون ممکن است ناچیز باشند و می‌توانند با علائم بیماری‌های دیگر اشتباه گرفته شوند. این علائم عبارتند از:

• لرزش ملایم انگشت، دست، پا، یا سفتی لب
• دشواری در راه رفتن
• دشواری در بلند شدن از صندلی
• دست خط ناخوانا و ریز
• وضعیت قوزدار
• ثابت و بی احساس شدن چهره

نشانه: لرزش

برای حدود ۷۰ درصد از بیماران مبتلا به بیماری پارکینسون لرزش از اولین علائم این بیماری است. این حالت معمولاً زمانی که دست در حال استراحت است، نه زمانی که در دست در حال استفاده است، در انگشتان یا دست شروع می‌شود. لرزش دست یا انگشت به طور منظم است معمولاً چهار تا شش بار در هر ثانیه یا به حالت تسبیح گردانی است چنان که مهره‌ای بین انگشت شست و انگشت اشاره می‌چرخد. لرزش می‌تواند نشانه بیماری‌های دیگر نیز باشد، بنابراین لرزش به خودی خود بدین معنا نیست که فرد پارکینسون دارد.

نشانه: برادیکنسیا (کُندی حرکت)

همانطور که سن افراد بالا می‌رود، حرکات آنها نیز به طور طبیعی آرام‌تر می‌شود. اما اگر آنها “برادیکنسیا” داشته باشند که نشانه‌ای از بیماری پارکینسون است، کند شدن حرکات ممکن است زندگی روزمره را مختل کند. هنگامی که آن‌ها می‌خواهند حرکت کنند، بدن ممکن است فوراً واکنش نشان ندهد، و یا به طور ناگهانی ممکن است متوقف یا “خشک” شود. لنگان راه رفتن و چهره خشک و بی روح گاهی اوقات در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون می‌تواند ناشی از برادیکنسیا باشد.

نشانه: اختلال در تعادل

افراد مبتلا به بیماری پارکینسون وضعیت خمیده، با شانه‌های افتاده و سر رو به جلو، دارند. همراه با مشکلات حرکتی دیگر، آن‌ها ممکن است مشکلی در تعادل داشته باشند. این مشکل خطر سقوط را افزایش می‌دهد.

علائم: سفتی و خشکی

سفتی زمانی اتفاق می افتد که عضلات سفت می‌مانند و شل نمی‌شوند. به عنوان مثال، ممکن است بازوها زمانی که فرد در حال راه رفتن است، نچرخند. ممکن است گرفتگی و درد در عضلات وجود داشته باشد. اغلب افراد مبتلا به پارکینسون مقداری سفتی و خشکی در اندام‌ها دارند.

علائمی فراتر از علائم حرکتی

علائم دیگری نیز وجود دارند، اما تمام افراد مبتلا به بیماری پارکینسون همه این علائم را نخواهند داشت. این علائم عبارتند از:

• بی قراری در خواب و یا خستگی در طول روز
• صدای یکنواخت و یا لکنت زبان
• دشواری در بلع
• مشکلات حافظه، گیجی، یا زوال عقل
• پوست چرب و شوره سر
• یبوست

تشخیص پارکینسون

اسکن‌های مغزی به طور کلی برای تشخیص پارکینسون استفاده نمی‌شوند، اگر چه می‌توانند برای رد کردن بیماری‌های دیگر استفاده شوند. در عوض، پزشک شما ممکن است موارد زیر را انجام دهد:

• ضربه به انگشت دست و انگشت شست با هم و یا ضربه به پای شما برای بررسی کُندی حرکت.
• شل کردن دست برای مشاهده لرزش.
• او به منظور بررسی سفتی اندام‌ها از شما می‌خواهد در حالی که گردن، بازوها، و ساق پاها را حرکت می‌دهد آنها را شل کنید.
• برای بررسی تعادل در حالی که به آرامی از پشت شما را می‌کشد، از شما می‌خواهد بایستید.

پارکینسون یا لرزش؟

اگر لرزش دارید اما هیچ علائم دیگری از پارکینسون مانند سفتی یا کُندی حرکت ندارید، ممکن است لرزش خوش خیم ذاتی داشته باشید. این لرزش در خانواده به ارث می‌رسد و بسیار شایع‌تر از پارکینسون است. این حالت معمولاً هر دو دست را به یک اندازه تحت تأثیر قرار می‌دهد. بر خلاف پارکینسون، لرزش زمانی که دست در حرکت است، بدتر می‌شود. لرزش ذاتی به داروی رایج مورد استفاده برای پارکینسون یعنی لوودوپا واکنش نشان نمی‌دهد، اما ممکن است با داروهای دیگر درمان شود.

چه کسانی دچار پارکینسون می‌شوند؟

متوسط سنی که افراد دچار پارکینسون می‌شوند ۶۲ سال است، اما افراد بالای ۶۰ سال تنها ۲٪ تا ۴٪ احتمال ابتلا به این بیماری را دارند. داشتن یک عضو از خانواده که مبتلا به پارکینسون باشد اندکی خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد. مردان نسبت به زنان بیشتر احتمال دارد به بیماری پارکینسون مبتلا شوند.

چه عواملی باعث بیماری پارکینسون می‌شوند؟

منطقه کوچکی در ساقه مغز تحت عنوان ماده جسم سیاه حرکات را کنترل می‌کند. در بیماری پارکینسون، سلول‌ها در جسم سیاه ساخت دوپامین، یعنی ماده شیمیایی در مغز که به ارتباط سلول‌های عصبی کمک می‌کند، را متوقف می‌کنند. همانطور که این سلول‌هایی که دوپامین تولید می‌کنند، از بین می‌روند، مغز پیام‌های لازم در مورد چگونگی و زمان حرکت را دریافت نمی‌کند.

مراحل پارکینسون

پارکینسون پیش رونده است، و بدین معناست که تغییرات داخل مغز در طول زمان ادامه دارند. پزشکان مراحل این بیماری را با یک ارزیابی دقیق از علائم شما اندازه گیری می‌کنند. مقیاس Hoehn و Yahr ابزار رایجی است که به شدت علائم توجه دارد. مقیاس اندازه گیری بیماری پارکینسون واحد، وضوح ذهنی و عملکرد، رفتار و خلق و خوی، فعالیت‌های روزمره زندگی، و حرکت را ارزیابی می‌کند. اندازه گیری مراحل می‌تواند به تعیین بهترین درمان کمک کند.

درمان: لوودوپا (ال-دوپا)

آل- دوپا (L-dopa) دارویی است که مغز آن را به دوپامین تبدیل می‌کند. این دارو از سال ۱۹۷۰ استفاده می‌شود و هنوز هم مؤثرترین داروی پارکینسون است. این دارو کندی و سفتی را کاهش می‌دهد، به افراد کمک می‌کند راحت‌تر حرکت کنند. در نهایت، تأثیر لوودوپا ممکن است به سرعت از بین برود. این دارو نباید با رژیم غذایی با پروتئین بالا مصرف شود. لوودوپا برای جلوگیری از تهوع و استفراغ با کاربی، ترکیب می‌شود، کاربی اجازه می‌دهد مقدار بیشتری لوودوپا به مغز برسد. عوارض جانبی دیگر شامل خواب آلودگی است. توهم، پارانویا، و حرکات غیر ارادی (دیسکینزی) ممکن است با استفاده طولانی مدت از این دارو رخ دهند.

درمان: دوپامین آگونیست

داروهایی که دوپامین را تقلید می‌کنند، به نام آگونیست های دوپامین، ممکن است برای به تأخیر انداختن علائم مربوط به حرکت پارکینسون استفاده شوند. این داروها عبارتند از اپوکین، میراپکس، پارلودل، نوپرو پوست و ریکویپ. همچنین اپوکین داروی تزریقی است که می‌تواند هنگامی که اثرات لوودوپا شروع به از بین رفتن می‌کنند، استفاده شود. عوارض جانبی شامل تهوع و استفراغ، خواب آلودگی، حفظ سیال و روان میباشند.

درمان: سایر داروها

کومتان و تاسمار می‌توانند با اثر جانبی احتمالی اسهال، اثربخشی لوودوپا را بهبود بخشند. بیمارانی که تاسمار مصرف می‌کنند باید به طور منظم منظم کبد خود را چک کنند. استالوو، لوودوپا، کاربی دوپا و انتاکاپون (دارویی در کومتان) را ترکیب می‌کند. ازیلکت، الدپریل، امسام و زلاپار که تجزیه دوپامین را کُند می‌کنند، ممکن است در مراحل اولیه بیماری تجویز و یا همراه با لوودوپا مورد استفاده قرار گیرند. آن‌ها نباید با داروهای ضد افسردگی خاصی استفاده شوند.

جراحی: تحریک عمیق مغزی

الکترودها می‌توانند به یکی از سه ناحیه مغز –گولوبوس پالیدوس، تالاموس، و یا هسته ساب تالاموس – در یک یا هر دو طرف کاشته شوند. یک مولد پالس به قفسه سینه در نزدیکی ترقوه می‌رود. پالس‌های الکتریکی مغز را برای کمک به کاهش سفتی، لرزش و برادیکینسیا بیمار تحریک می‌کنند. این پالس‌ها پیشرفت پارکینسون را متوقف می‌کنند یا بر نشانه‌های دیگر تأثیر می‌گذارند. هیچ کسی گزینه خوبی برای این عمل جراحی نیست.

جراحی: پالیدوتومی و تالاماتومی

این جراحی‌ها از انرژی فرکانس رادیویی برای از بین بردن منطقه‌ای به اندازه نخود در پالیدوس گلوبوس و یا تالاموس استفاده می‌کنند. این مناطق با لرزش، سفتی و برادیکنسیا همراه هستند، بنابراین حرکت به طور کلی پس از عمل جراحی با تکیه کمتر بر لوودوپا بهبود می‌یابد. اما از آنجا که این جراحی‌ها غیر قابل برگشت هستند، آن‌ها از تحریک عمیق مغزی کمتر رایج هستند.

رژیم غذایی بهتر برای پارکینسون

داشتن رژیم غذایی متعادل، با کلسیم و ویتامین D برای استحکام استخوان حائز اهمیت است. اگر چه پروتئین می‌تواند با لوودوپا تداخل داشته باشد، شما می‌توانید با مصرف دارو حدود یک ساعت و نیم قبل از صرف غذا از این مشکل اجتناب کنید. اگر شما حالت تهوع دارید، دارو خود را با کلوچه یا زنجبیل مصرف کنید. داشتن یک رژیم غذایی با فیبر بالا با مقدار زیادی مایعات می‌تواند از یبوست جلوگیری کند.

آیا علائم می‌توانند قابل پیشگیری باشند؟

محققان در حال بررسی مکمل‌ها یا مواد دیگری هستند که می‌توانند از سلول‌های عصبی در مقابل آسیب پارکینسون محافظت کنند، اما هنوز زود است که بگوییم این مکمل‌ها تأثیر گذار هستند یا خیر. احتمال ابتلا به بیماری پارکینسون در مصرف کنندگان قهوه و افراد سیگاری ممکن است کمتر باشد (اگر چه بدیهی است که سیگار کشیدن دیگر مشکلات جدی را در پی دارد).

نقش سموم در محیط

آفت کش ها و علف کش ها ممکن است خطر ابتلا به پارکینسون را افزایش دهند. برخی از افراد ممکن است از لحاظ ژنتیکی بیشتر مستعد عوارض قرار گیری در معرض مشکلات محیطی باشند. تحقیقات پیرامون این مسئله مهم، همچنان ادامه دارند.

پارکینسون و ورزش

ورزش می‌تواند با کمک به مغز برای استفاده موثرتر از دوپامین اثر محافظتی داشته باشد. علاوه براین ورزش به بهبود هماهنگی، تعادل، راه رفتن، و لرزش کمک می‌کند. برای تجربه بهترین اثر، شما باید به طور مداوم و به میزانی که می‌توانید، ترجیحاً سه تا چهار بار در هفته به مدت یک ساعت، ورزش کنید. معلوم شده است که تمرین بدنی روی تردمیل یا دوچرخه سواری نیز برای این بیماری فوایدی دارند. تای چی و یوگا می‌توانند با تعادل و انعطاف پذیری کمک کننده باشند.

زندگی با بیماری پارکینسون

پارکینسون بسیاری از جنبه‌های زندگی روزمره را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما با استفاده از داروها و تغییراتی در زندگی خود، می‌توانید فعال باقی بمانید. دارو می‌تواند به شما کمک کند با اختلالات خلقی مانند افسردگی و اضطراب مقابله کنید. یک درمانگر حرفه‌ای، می‌تواند ارزیابی ایمنی خانه را ارائه دهد. ممکن است نیاز به حذف چیزهایی که می‌توانند موجب لغزیدن پای شما شوند، مانند قالیچه باشید و یا نیاز داشته باشید که دستگیره‌ای در حمام یا توالت اضافه کنید. یک متخصص گفتار درمانی می‌تواند در رفع مشکلات بلع و گفتار به شما کمک کند.

نکته‌ای برای مراقبان از بیماران مبتلا به پارکینسون

مراقبت از یک فرد مبتلا به پارکینسون می‌تواند چالش برانگیز باشد. همان طور که مهارت‌های حرکتی کاهش می‌یابند، کارهای ساده ممکن است دشوارتر شوند، اما بیمار مبتلا به پارکینسون می‌تواند برای حفظ استقلال خود تلاش کند. هم داروها و هم خود بیماری می‌توانند به تغییرات خلق و خوی منتهی شوند.

سایت پزشکی و مجله سلامتی راستینه