توانبخشی و معلولیت

همه ساله ، عده ای از انسان ها بطور اجتناب ناپذیر بر اثر بیماری ، حادثه ، یا به طور مادرزادی ، از نعمت سلامت جسمانی و روانی محروم می شوند . توان بخشی و بازپروری و حمایت این افراد بسیار سنگین و مهم است . در کشور ما رسالت انجام امور توان بخشی به عهده سازمان بهزیستی می باشد . این نهاد و سازمان های دیگر ، کوشش می کنند تا افراد را به بالاترین سطح سلامتی جسمی ، روانی و اجتماعی برسانند .

اطلاعاتی درباره توانبخشی و معلولیت

توانبخشی

توان بخشی ، مجموعه ای از خدمات و اقدامات در جهت درمان و بهبود وضع جسمانی ، ذهنی ، اجتماعی ، عاطفی و خانوادگی افراد معلول است . توان بخشی افراد معلول و آسیب دیدگان اجتماعی ، بیشتر حاصل جهل ، نا آگاهی و بی‌توجهی والدین ، مدیران ، خود آنها و برخی حوادث است . امروزه ، اعطای هرگونه امکانات کوچک و بزرگ ، حق مشروع و منطقی معلولان محسوب می گردد . بدین جهت ، نمی توان این گونه خدمات را امتیاز ، تبعیض ، ترحم و امثال آنها نامید .

نکته قابل توجه دیگر اینست که فرد معلول ، عضوی از اعضای فعال اجتماع است که با سایرین رابطه ای پویا دارد . خوشبختانه خدماتی که به معلولین ارائه می شود شامل فعالیت هایی است با هدف : پیشرفت و استقلال معلولین و درنهایت بازتوانی و جذب آنان در روند عادی زندگی و جامعه .

معلول جسمی ، حرکتی

در این نوع معلولیت ، اندام تحتانی یا فوقانی دچار اختلال غیر قابل برگشت است . معلولیت جسمی – حرکتی به صورتی است که عملکرد طبیعی حرکتی شخص مختل گردیده است . به این دسته از افراد ، خدمات حمایتی نظیر : فیزیوتراپی ، کار درمانی ، اورتز و پروتز ، حرفه آموزی ، اشتغال و کاریابی ، پرداخت وام اشتغال و وسایل مورد نیاز از قبیل ویلچر ، واکر و غیره ارائه می شود .

عقب ماندگی ذهنی

به فردی که کنش عمومی هوش و رفتار سازشی اش با محیط ، در حد معنی دار ، پایین تر از معمول باشد (نسبت به افراد مشابه ، هم سن و هم جنس ) معلول ذهنی گفته می شود . این معلولیت که غالباً طی دوران رشد ایجاد می شود از نظر کم توانی هوش ، به ۳ دسته تقسیم می شود :

• عقب ماندگان ذهنی آسیب پذیر
• عقب ماندگان ذهنی تربیت پذیر
• عقب ماندگان ذهنی عمیق

شناخته ترین علل معلولیت ذهنی عبارتند از : عوامل ژنتیکی ، عوامل مربوط به بارداری مادر ، عوامل ناشناخته ، ناسازگاری گروه های خونی و عامل RH در مادر و نوزاد ، عوامل زمان زایمان و به دنیا آمدن طفل ، و عوامل بعد از زایمان .

خدمات حمایتی که به این گونه معلولین ارائه می شود عبارتند از : نگهداری و مراقبت ، گفتار درمانی ، کار درمانی ، سواد آموزی و حرفه آموزی .

ناشنوا و نیمه شنوا

ناشنوا به کسی اطلاق می شود که میزان شنوایی وی در حدی نیست که بتواند زبان شفاهی را به راحتی با استفاده از سمعک ، مستقیماً بیاموزد .

نیمه شنوا نیز به فردی گفته می شود که میزان شنوایی او در سطحی است که می تواند با استفاده از سمعک و وسایل کمکی از محیط چیز بیاموزد و با اندک یاری از خدمات عمومی افراد عادی جامعه برخوردار گردد .

طرق گوناگونی برای توانبخشی ناشنوایان متداول است . رایج ترین آنها عبارتند از :

• کمک به ناشنوایان از راه مشاوره با والدین و دیگر اعضای خانواده ی معلول جهت پیشبرد برنامه های درمانی . این برنامه ها در کلینیک های گفتار درمانی انجام می گردد .
• افزایش آگاهی افراد جامعه در زمینه ی مشکلات مربوط به ناشنوایان . حمایت های غیر بیمه ای که به ناشنوایان ارایه می شود شامل : کلاس های اندرز گاهی ، سواد آموزی ، حرفه آموزی ، اشتغال و کاریابی ، دادن سرمایه ی کار ، و تحویل وسایل و لوازم کمک شنوایی می باشد .

نابینا و نیمه بینا

نابینا به کسی اطلاق می شود که تشخیص نور و حرکات از حدود یک متری برایش مقدور نباشد و یا اینکه دارای میدان دید کمتر از ۳۰ درجه باشد .

” نیمه بینا ” نیز به به افرادی گفته می شود که ۳۵ درصد بینایی داشته باشد . در مجموع نابینایان به سه طریق : بخش اجتماعی ، توان پزشکی ، توان پزشکی حرفه ای ، تحت پوشش خدمات حمایتی قرار می گیرند .

در توان بخشی اجتماعی آموختن حرفه و فن مدنظر قرار دارد . بنابراین دوره های آموزشی از قبیل مهارت های روزانه ، تحرک و جهت یابی ، مهارت های بدنی ، بریل آموزی تطبیقی ، سواد آموزی ، مهارت های لمسی برای نابینایان تشکیل می گردد . در توان بخشی پزشکی وَ توان بخشی پزشکی حرفه ای ، ترمیم و راه اندازی اعضای ناقص ، تمرین های ضروری جهت فعالیت های حسی – حرکتی و جایگزین شدن اندام های مصنوعی در جهت عادی ساختن شرایط جسمی فرد نابینا مورد توجه است . آنچه مسلم است هدف نهایی توان بخشی نابینایان ، همانند معلولین دیگر ، بازتوانی فرد معلول ، آموزش حرفه و فن ، اشتغال و به کارگماری وی می باشد .

بدین جهت به تشکیل دوره ها و کلاس های آموزشی توجه خاص می شود .

معلولان سالمند

سالمندی فصل کمال شخصیت انسان است . در این فصل سالخورده خود را به آن صورتی که هست می پذیرد و ویژگی های منحصر به فرد خزان زندگی خویش را پذیرا می شود . به جز سالمندانی که تحت حمایت نظام بیمه ای هستند ، سالمندان معلول و بی سرپرست دیگری وجود دارند که علی رغم پذیرفتن این حقایق ، محتاج سرپناه و نگاه داری و حمایت هستند . لذا امور حمایتی این قشر که به تدریج بر تعداد آنها افزوده می شود برعهده سازمانهای حمایتی غیر بیمه ای از جمله سازمان گستردة بهزیستی است .

سایت پزشکی و مجله سلامتی راستینه