آیا شما نیز دچار خشکی دهان هستید؟
خشکي دهان يکي از مشکلات نسبتا رايج در دوران سالمندي است که مي‌تواند باعث ترک‌خوردگي لب‌ها و منجر به بروز بوي بد دهان شود. مخاط داخلي دهان و گونه‌هاي سالمندان نيز ممکن است متعاقب خشکي دهان، زخم شود. زخم و التهاب زبان، بيماري‌هاي مکرر لثه و عفونت غدد بزاقي نيز در اين افراد نستبا شايع است. تکلم و بلع برايشان مشکل مي‌شود و احتمال پوسيدگي دندانشان نيز افزايش مي‌يابد.
خشکي دهان در سالمندان بيشتر ديده مي‌شود زيرا يکي از موارد زمينه‌ساز خشکي دهان، ابتلا به برخي بيماري‌هاي زمينه‌اي و مصرف برخي داروهاست که بسياري از سالمندان به دليل شرايط جسمي‌شان ممکن است آنها را مصرف کنند.
خشکي دهان در کدام سالمندان شايع‌تر است؟
سالمندان مبتلا به نشانگان شوگرن، ديابت کنترل‌نشده، پارکينسون، سرطان (به ويژه اگر تحت پرتو‌درماني باشند)، سکته مغزي، آلزايمر، آلرژي، انسداد مجاري تنفسي، انحراف بيني، افسردگي و سالمنداني که عادت دارند با دهان باز بخوابند، بيش از ديگران در معرض خطرند. سالمنداني که به دليل بيماري‌هايي مانند اسهال و استفراغ، مايع بدنشان کم شده باشد نيز احتمال ابتلايشان بيشتر از ديگران است. سالمنداني که سيگار مي‌کشند نيز در معرض خطرند. کار و ورزش و تحرک طولاني مدت در محيط گرم نيز احتمال ابتلا به خشکي دهان را افزايش مي‌دهد.
کدام داروها مي‌توانند باعث خشکي دهان شوند؟
داروهايي که باعث خشکي دهان مي‌شوند، بسيار زياد و متنوع‌اند ولي از شايع‌ترين آنها مي‌توان به اين موارد اشاره کرد: آنتي‌هيستامين‌ها، داروهاي ضدفشار‌خون، آنتي‌ديورتيک (کاهش‌دهنده حجم ادرار)، شل‌کننده‌هاي عضلاني، داروهاي ضد‌افسردگي و داروهاي ضداسهال.
روش‌هاي تشخيصي
شرح حال بيمار براي پزشک بسيار موثر است. البته برخي راه‌هاي تخصصي آزمايشگاهي نيز وجود دارند که به تشخيص بهتر کمک مي‌کنند:
- سيالومتري: در اين روش، دهان بيمار با ماده اسيدي ضعيفي تحريک و ميزان جريان بزاق اندازه‌گيري مي‌شود.
- سيالوگرافي: در اين روش، غدد بزاقي و مجاري آن راديوگرافي و بررسي مي‌شوند. سيالوگرافي روش مهمي براي تشخيص وجود توده و سنگ‌هاي غدد بزاقي است.
- نمونه‌برداري: براي اين کار معمولا نمونه کوچکي از بافت غده بزاقي گرفته و به آزمايشگاه ارسال مي‌شود. نمونه‌برداري بيشتر براي بيماران مشکوک به سرطان يا بيماري شوگرن انجام مي‌شود.
توصيه های درماني
- نخست بايد عامل زمينه‌ساز شناسايي و برطرف شود؛ مثلا اگر بيمار ديابت کنترل‌نشده دارد، با تجويز داروي مناسب و رعايت رژيم‌غذايي مي‌توان ديابتش را کنترل کرد.
- لازم است داروهاي مصرفي بيمار بررسي شوند. قطع خودسرانه دارو به هيچ‌وجه توصيه نمي‌شود. قطع دارو يا تغيير آن بايد با نظر پزشک باشد.
- داروهايي وجود دارند که مي‌توانند ترشح بزاق را افزايش دهند. اين داروها علاوه بر ترشح بزاق از پوسيدگي دندان‌ها جلوگيري و حتي در عفونت‌هاي دهاني نيز نقش درماني ايفا مي‌کنند.
- مايع خوراکي‌اي که بيمار مصرف مي‌کند، بايد از نوع بدون گاز و بدون قند باشد. خوردن آدامس زايليتول نيز به ترشح بيشتر بزاق کمک مي‌کند.
- مصرف غذاها و نوشيدني‌هاي شيرين يا اسيدي و غذاهاي خشک و تند و بيش از حد گرم و سرد نيز ممنوع است.
- مصرف هر‌گونه ماده الکلي بايد قطع شود چون الکل، خشکي دهان را تشديد مي‌کند. مصرف کافئين هم بايد به حداقل برسد و از جويدن يا استعمال توتون و تنباکو پرهيز شود.
- بيماران مي‌توانند در اتاق خود دستگاه بخور بگذارند، به‌خصوص کساني که به دليل انحراف بيني يا آلرژي نمي‌توانند شب‌ها از طريق بيني تنفس کنند.
محلول ویژه برای درمان خشکی دهان
وقتي فردي به علت وجود بدخيمي در سر و گردن راديوتراپي مي‌شود، غدد بزاقي‌اش به تدريج کوچک و کم‌کار و دچار خشکي‌دهان مي‌شوند. مهم‌ترين توصيه براي از بين بردن اين عارضه، مصرف مداوم آب است. چنين بيماراني بايد بطري آبي همراه داشته باشند و با خشک شدن دهان چند جرعه از آن را بنوشند.
جويدن آدامس‌هاي بدون قند نيز موثر است. همچنين مي‌توان دو قطره آب‌ليمو را با يک قاشق چايخوري روغن زيتون مخلوط و روزانه ۵-۴ بار مقداري از آن را داخل دهان مزه‌مزه کرد. روغن زيتون به حرکات دهان و آب‌ليمو به ترشح بزاق کمک مي‌کند. اين روش سنتي بهترين روش براي از بين بردن خشکي دهان است. در داروخانه‌ها نيز بزاق‌هاي مصنوعي به اشکال مختلف مثل خمير دندان، اسپري و دهانشويه وجود دارد که بيماران مي‌توانند آن را تهيه کنند.
نظرات کاربران