توصیه های تغذیه ای برای افراد مبتلا به گاستریت یا ورم معده

گاستریت یا تورم معده از شایع‌ترین بیماری‌های گوارشی است که به التهاب دیواره معده منجر می‌شود. این التهاب می‌تواند به دلایل مختلفی مانند مصرف بی‌رویه برخی داروها از جمله آسپیرین، مشروبات الكلی، سموم و عفونت ناشی از باكتری هلیكوباكترپیلوری ایجاد شود. در «سفره سالم» این هفته دكتر سیدمحمود اسحاق‌حسینی، فوق‌تخصص گوارش و عضو هیات علمی دانشگاه علوم‌ پزشكی تهران، از بخورنخورهای این بیماری گفته است.

چه غذاهایی می‌توانند باعث ایجاد التهاب معده شوند؟

محیط معده اسیدی و با pH بین ۳ تا ۵ است. این محیط اسیدی به میكروب‌ها اجازه رشد و فعالیت نمی‌دهد. حال اگر غذایی، ماهیت اسیدی داشته باشد، میزان اسیدیته معده را بالاتر می‏برد. اسید زیاد روی دیواره معده اثر می‌گذارد و باعث ایجاد التهاب معده می‏شود. مهم‌ترین موادی که اسیدیته معده را افزایش می‏دهند ادویه‌ها، ترشی‌ها، نوشابه‌های گازدار، انواع شكلات، قهوه و… هستند. مصرف گوشت فراوان، غذاهای چرب، انواع غذاهای شور و دودی، مصرف مواد غذایی كه در آنها سلنیوم یا ویتامین‌های كمی وجود دارد، خوردن غذاهای مانده و بیرون از یخچال نگهداری شده كه امكان آلودگی آنها افزایش می‌یابد نیز باعث ایجاد التهاب معده می‌شود.

مصرف الکل و استعمال دخانیات چه نقشی در ایجاد التهاب معده دارند؟

مصرف الكل می‌تواند باعث ایجاد گاستریت‌های الكلی یا تورم الكلی ‌شود. این نوع گاستریت‌ها حتی باعث بروز خونریزی یا زخم‌های گوارشی می‏شود. استعمال دخانیات نیز تاثیر بسزایی در ایجاد التهاب معده دارد. بد نیست بدانید دیواره معده ضمن اینكه بسیار مستحكم است، بی‌كربنات نیز ترشح می‌كند. بیكربنات اثر اسید روی دیواره معده را خنثی می‌كند اما كشیدن سیگار ترشح بیكربنات را از دیواره معده كاهش می‌دهد. در نتیجه اسیدمعده به دیواره‌ها آسیب وارد می‌كند و باعث ایجاد التهاب یا زخم می‌شود. از طرفی درمان افرادی كه همچنان به سیگار كشیدن خود ادامه می‌دهند، سخت‌تر است و عود مشكلات معده نیز در آنها بیشتر دیده می‌شود.

خوردن غذاهای كپك‌زده یا میوه‌های خراب كه مردم كپك یا خرابی آن را جدا و بقیه آن را مصرف می‌كنند، چطور؟

قطعا خوردن این غذاها هم مضر است به‌خصوص اینكه برخی كپك‌ها سم آفلاتوكسین در ماده غذایی تولید می‌كنند و خوردن آنها باعث ابتلا به سرطان به‌خصوص سرطان كبد می‌شود و بسیار خطرناك است.

بهترین غذاهایی كه خوردن آنها را به این بیماران توصیه می‌كنید، كدام‌ها هستند؟

به جز غذاهایی كه خوردن‌ آنها باعث تشدید مشكل می‌شود و تحریك‌كننده است، مصرف سایر موادغذایی برای بیماران آزاد است و رژیم غذایی خاصی حتی برای افرادی كه به زخم‌معده مبتلا شده‌اند، وجود ندارد. ۲۰ سال قبل به بیماران گفته می‌شد فقط كباب یا شیر بخورند ولی امروزه ثابت شده است مصرف كلسیم یا پروتئین زیاد نه‌تنها مفید نیست بلكه حتی می‌تواند مشكل‌ساز هم باشد.

بیماران می‌توانند غذاهای نفاخ هم استفاده ‌كنند؟

اگر تحرك نداشته باشند، نه. لازمه خوردن غذاهایی كه گاز تولید می‌كنند، تحرك و فعالیت بدنی است. هر چند حبوبات سرشار از پروتئین‌های گیاهی هستند و مصرف آنها بیشتر از منابع غذایی پروتئین‌های حیوانی توصیه می‌شود اما اگر فرد تحرك نداشته باشد، روی هم انباشته و باعث ایجاد نفخ و دل‌درد می‌شود. گذشتگان ما عمدتا از این مواد استفاده می‌كردند و فعالیت و تحرك بالایی داشتند، بنابراین هیچ مشكلی برایشان ایجاد نمی‌شد.

آیا بیماران مبتلا به التهاب معده حتما باید دارو مصرف كنند؟

به شدت و علت ایجادكننده التهابشان بستگی دارد؛ مثلا التهاب‌هایی كه به‌دلیل آلودگی به باكتری‌ هلیكوباكترپیلوری ایجاد شده باشند، حتما باید با مصرف آنتی‌بیوتیك درمان و ریشه‌كن شوند. بیماران باید درمان گاستریت را جدی بگیرند زیرا درمان نادرست آن می‌تواند بعد از ۱۵-۱۰ سال زمینه‌ساز بروز سرطان معده باشد.

سیری زودرس بیماران مبتلا به التهاب معده چگونه درمان می‌شود؟

سیری زودرس یا پری شكم این بیماران هم با تغییر رژیم غذایی و انجام فعالیت‌های بدنی درمان می‌شود.

چاقی تا چه حد در ایجاد التهاب معده موثر است؟

متاسفانه طبق آمار امروز حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد نوجوان و جوانان در شهرهای بزرگ دچار افزایش وزن و چاقی هستند كه به‌دلیل نداشتن تحرك، زندگی ماشینی و نشستن‌های طولانی ایجاد شده است بنابراین همان‌طور كه در طولانی‌مدت ستون فقرات، چشم‌ و سایر ارگان‌های بدن تحت‌تاثیر قرار می‌گیرند، دستگاه گوارش نیز دچار عوارض مهمی همچون یبوست و التهاب معده خواهد شد. از طرفی این افراد به موقع و سر ساعت غذا نمی‌خورند و دستگاه گوارششان را دچار بی‌نظمی می‌كنند بنابراین كاهش وزن، انجام فعالیت‌‌ بدنی و رژیم غذایی مناسب با حداقل قند و چربی، بهترین اقدام‌ها برای پیشگیری و درمان التهاب معده است.

کی دکتر برویم؟

علائم شایع التهاب معده عبارتند از احساس درد یا سوختن در ناحیه بالای شکم، تهوع، استفراغ و احساس پری بعد از خوردن غذا. در موارد زیر، التهاب معده نیاز به مراجعه به پزشک و مداخله طبی دارد:

اگر مشکل‌تان با اصلاح رژیم غذایی رفع نشد.

اگر مشکل‌تان بیش از یک هفته طول کشید.

اگر بعد از مصرف دارو (به‌خصوص آسپرین و مسکن‌ها) دچار دل درد می‌شوید.

اگر خون بالا می‌آورید یا در مدفوع‌تان خون دیده می‌شود یا رنگ مدفوع‌تان سیاه شده است.

سایت پزشکی و مجله سلامتی راستینه