بارداری خارج از رحم : نشانه ها، علائم و درمان

بارداری خارج از رحم (ectopic) زمانی اتفاق می افتد که تخمک بارورشده خارج از رحم یا جایی غیر از درون حفره رحم لانه گزینی میکند. کلمه “ectopic” از نظر پزشکی به چیزی اتلاق می شود که در مکان یا موقعیت اشتباه قرار دارد. در حدود ۹۸ درصد از بارداری های خارج از رحمی، تخمک بارور شده در لوله های فالوپ زن رشد میکند، لوله فالوپ لوله باریکی است که تخمدان و رحم را پیوند می دهد. این وضعیت بارداری لوله ای نیز نامیده میشود.

بارداری خارج از رحم

به گفته کلینیک مایو، در موارد نادر، تخمک بارور شده می تواند در گردن رحم زن و یا در زخمی از سزارین قبلی، رشد کند. به ندرت، می تواند به طور مستقیم به تخمدان زن، و یا به دهانه رحم، و یا به عضوی در حفره شکم، مانند دیواره شکم نیز متصل شود.

در یک بارداری سالم، تخمک بارور شده خودش به پوشش رحم متصل میشود. در بارداری خارج رحمی، تخمک به هرجایی خارج از رحم، معمولا در داخل لوله فالوپ، متصل میشود.

در بارداری های دوقلو، ممکن است – اما به ندرت پیش می آید که یک جنین در رحم لانه گزینی کند در حالی که جنین دوم در خارج از رحم رشد کند.

بارداری خارج رحمی می تواند خطرناک باشد، زیرا هنگامی که رویان در محل دیگری از دیواره رحم لانه گزینی می کند، قادر به رشد طبیعی نیست. طبق گفته مارس دیمز، مکان هایی غیر از رحم فضای کافی و یا بافت مناسب برای رشد جنین را ندارند.

همانطور که جنین رشد می کند، می تواند موجب شود اندامی که به آن متصل شده است، مانند لوله فالوپ یا تخمدان، پاره شود. اگر این اتفاق رخ دهد، می تواند منجر به خونریزی شدید داخلی شود. در بعضی موارد، زن باردار ممکن است جان خود را از دست بدهد.

دکتر جنیفر کیکهام، متخصص زنان و زایمان و مدیر پزشکی کلینیک سرپایی زنان در بیمارستان عمومی ماساچوست در بوستون، گفت: “رحم یک عضو منحصر به فرد است که می تواند به طور چشمگیری با پیشرفت بارداری کشیده شود. وی گفت: “هیچ بافت دیگری در بدن توانایی رشد برای جای دادن یک نوزاد ۴ کیلویی یا دوقلو را ندارد.”

هنگامی که رویان در محلی خارج از حفره رحم لانه گزینی کند، بارداری خارج رحمی می تواند تهدید کننده زندگی زن باشد. کیکهام گفت: این مسئله بدین دلیل است که بافت در این قسمت ها مانند رحم نمی تواند گسترش یابد و اگر رویان به عروق وارد شود، رگ های خونی می توانند شروع به خونریزی کنند.

وی در ادامه توضیح داد: اگر چه بارداری خارج از رحم می تواند وضعیت اورژانسی خطرناک و تهدید کننده زندگی باشد، اکثر زنانی که چنین وضعیتی را تجربه می کنند می توانند درمان شوند و در آینده ممکن است بارداری های طبیعی داشته باشند.

کیکهام گفت، در ایالات متحده، بارداری خارج رحمی می تواند ۱ تا ۳ درصد از تمام بارداری ها را تحت تاثیر قرار دهد، بنابراین بر تعداد قابل توجهی از زنان تاثیر می گذارد و خیلی شایع تر از آن چیزی است که فکر میکنید.

کیکهام گفت: معمولا شایع ترین شکایت زنان مبتلا به بارداری خارج رحمی خونریزی واژینال و / یا درد در ناحیه شکم یا لگن، به ویژه در یک طرف بدن است. برخی زنان ممکن است درد شانه یا کمر درد داشته باشند. ممکن است برخی دیگر ممکن است به خاطر از دست دادن خون، سرگیجه یا خستگی را تجربه کنند. بعضی از زنان ممکن است تا زمانی که پارگی فالوپ رخ ندهد هیچ نشانه ای داشته باشند.

کیکهام گفت، شایع ترین زمانی که زنان در بارداری خارج رحم علائم را تجربه میکنند، ۶ تا ۱۰ هفته پس از عقب افتادن دوره قاعدگی است.

عوامل خطر

هر چیزی که بر توانایی تخمک برای حرکت در لوله فالوپ به رحم تاثیر بگذارد، مانند آسیب قبلی به لوله های فالوپ، ناهنجاری های لوله ای یا عفونت هایی که ممکن است لوله را مسدود کند، می تواند خطر ابتلا به بارداری خارج رحمی را افزایش دهد.

زنان با شرایط زیر ممکن است در معرض خطر ابتلا به بارداری خارج از رحم قرار داشته باشند:

• زنانی که بارداری خارج از رحم داشته اند.
• زنانی که دارای سابقه ناباروری هستند.
• زنان مبتلا به بیماری های منتقله جنسی مانند بیماری های ناشی از گنوره یا کلامیدیا.
• زنانی که بیماری التهابی لگنی دارند، عفونتی که می تواند به لوله های فالوپ، رحم و سایر قسمت های لگن آسیب برساند.
• زنانی که به آندومتریوز مبتلا هستند، وضعیتی که در آن سلولهایی که به طور معمول در رحم رشد میکنند در جاهای دیگر بدن مانند تخمدان و یا مثانه رشد می کنند.
• زنانی که در داخل لگن زخم هایی از آپاندیس ترکیده شده یا جراحی های گذشته داشته اند.
• زنانی که در حالی که از دستگاه داخل رحمی (IUD) استفاده کرده اند باردار شده اند یا پس از “بستن لوله ها” که به عنوان استریلیزاسیون لوله شناخته می شود، باردار شده اند.
• زنانی که قبل از بارداری سیگار می کشیدند. زنان که سابقه داشتن چندین شریک جنسی داشته اند، زیرا ممکن است خطر ابتلا به عفونت های لگنی افزایش یابد.

کیکهام گفت: بارداری خارج رحمی احتمالا بواسطه ترکیبی از سابقه قبلی بیماری و فاکتورهای شیوه زندگی ایجاد میشود. وی توضیح داد که این مسئله ژنتیکی نیست.

همانطور که در بالا توضیح داده شد، هر چیزی که بر عملکرد لوله های فالوپ زن تاثیر بگذارد، مانند جراحی قبلی لوله ها یا عفونت های لگن می توانند خطر ابتلا به بارداری خارج رحمی را افزایش دهند. علاوه بر این، عواملی که می توانند باعث کاهش سرعت حرکت در لوله های فالوپ شوند مانند سیگار کشیدن، میتوانند موجب شوند احتمال بارداری خارج رحمی در یک زن افزایش یابد.

تشخیص و آزمایش

برای تشخیص بارداری خارج رحمی، زنی که ممکن است از خونریزی واژینال و درد لگن شکایت کند، باید آزمایش خونی برای تعیین سطح گونادوتروپین کوریونیک انسانی (hCG)، هورمونی که فقط زمانی که یک زن باردار است در بدن او وجود دارد، انجام دهد.

آزمایشات خانگی بارداری، سطوح هورمون hCG در ادرار را اندازه گیری میکنند، اما اگر بارداری خارج از رحم مشکوک باشد، پزشکان نتایج آزمایش خون را به جای اندازه گیری میزان هورمون hCG بررسی میکنند. کیکهام گفت، در یک بارداری طبیعی، سطح hCG تقریبا در یک دوره ۴۸ تا ۷۲ ساعته دو برابر خواهد شد، اما ممکن است این سطوح در بارداری خارج از رحم کندتر بالا رود.

علاوه بر اندازه گیری سطح hCG، زنان همچنین به آزمایشی موسوم به سونوگرافی ترانس واژینال نیاز دارند که در آن دستگاهی قلم مانند جهت بررسی اندام های تولید مثل، از جمله رحم، تخمدان، دهانه رحم و لوله های فالوپی، وارد واژن می شود. سونوگرافی از امواج صوتی با فرکانس بالا برای ایجاد تصاویری که می توانند تعیین کنند که آیا بارداری در داخل رحم اتفاق افتاده است یا جایی دیگر، استفاده میکند.

گاهی اوقات سونوگرافی ترانس واژینال می تواند تشخیص دهد که این یک بارداری طبیعی نیست و جنین در خارج از رحم در حال رشد است و گاهی سونوگرافی ممکن است قادر به تشخیص بارداری خارج رحمی نباشد. اما اگر سطوح hCG بین ۱۵۰۰ و ۲۰۰۰ mIU / mL باشد بارداری خارج رحمی مشکوک می شود، حتی اگر در سونوگرافی دیده نشود.

کیکهام گفت: هنگامی که بارداری خارج از رحم تشخیص داده می شود، برای یک زن میتواند ناراحت کننده باشد که متوجه شود بارداری طبیعی ندارد. بعضی از خانم ها ممکن است بپرسند «آیا امکان دارد بارداری را به رحم منتقل کرد؟» ، اما متاسفانه، هیچ فن آوری پزشکی برای انتقال بارداری به حفره رحم وجود ندارد.

خطرات برای مادر

کیکهام گفت بارداری خارج رحمی می تواند یک وضعیت اورژانسی زنانه باشد زیرا ممکن است برای تهدید کننده زندگی زن باشد. او گفت که بارداری های خارج از رحم، علت اصلی مرگ مادران در سه ماهه اول است که ۴ تا ۱۰ درصد از کل مرگ و میر مربوط به بارداری را شامل می شود.

اگر چه بارداری های خارج از رحم معمولا در سه ماهه اول رخ میدهند، میتوانند بعدا نیز اتفاق بیفتند اما کیکهام توضیح می دهد که معمولا انواع نادرتری از بارداری خارج رحمی هستند.

کیکهام گفت زنی که قبلا بارداری خارج از رحم داشته است خطر ابتلای مجدد به بارداری خارج از رحم در او افزایش می یابد. وی همچنین افزود، اما بسیاری از زنان بارداری طبیعی داخل رحمی خواهند داشت.

درمان و دارو

کیکهام گفت: برای زنی که نشانه های کمتری دارد، به این معنی که نگرانی از پاره شدن لوله فالوپ وجود ندارد، درمان بارداری خارج رحمی معمولا شامل دارو است. وی گفت که به زنان تزریق متوترکسات، داروی مورد استفاده در درمان سرطان، داده میشود. این دارو رشد جنین را متوقف می کند، و پس از آن اجازه می دهد که بدن بافت را دوباره جذب کند. فایده این درمان این است که لوله های فالوپ را تحت تاثیر قرار نمی دهد.

متوترکسات معمولا به صورت یک بار تزریق داده می شود. کیکهام گفت، باید دو بار خون زن گرفته شود، در روز چهارم و هفتم پس از دریافت دارو خون زن کشیده می شود، بنابراین پزشکان می توانند ببینید که آیا سطح hCG در این دوره زمانی ۱۵ درصد یا بیشتر کاهش یافته است یا خیر.

اگر سطح hCG زن حداقل ۱۵ درصد کاهش نیافته باشد، او باید تزریق دوم متوترکسات را انجام دهد تا سطح hCG کاهش یابد. بارداری خارج رحمی زمانی پایان می یابد که سطح hCG به صفر برسد.

کیکهام گفت، اما همه زنان کاندید خوبی برای دریافت دارو نیستند و برخی ممکن است نیاز به عمل جراحی برای برداشتن بارداری خارج از رحم داشته باشند. برای مثال، جراحی ممکن است شامل حذف کل لوله فالوپی باشد.

این جراحی را می توان به صورت لاپاروسکوپی انجام داد، که شکلی از عمل جراحی با حداقل تهاجم است که نیاز به برش کوچکتر دارد. به همین دلیل، این عمل جراحی معمولا بدون بستری شدن زن در بیمارستان، انجام می شود و دوره بهبودی بعد از عمل کوتاه تر خواهد.

در برخی موارد، برای حذف بارداری خارج رحمی، ممکن است شکاف بزرگتری در شکم در طول عمل جراحی ایجاد شود. گاهی اوقات در صورتی که لوله های فالوپ آسیب ببینند، ممکن است برداشته شوند و گاهی اوقات می توان آنها را جراحی کرد.

هنگامی که یک زن دارای بارداری هتروتوپیک است، که در آن یک جنین در رحم رشد می کند و دیگری در خارج از رحم معمولا در لوله فالوپی رشد میکند، درمان زن با دارو بسیار خطرناک است.

کیکهام گفت، مادر برای جراحی بارداری خارج رحمی در لوله فالوپ نیاز به عمل جراحی دارد، اما او قادر خواهد بود برای زنده ماندن جنینی که در رحم است، زایمان کند.

کیکهام گفت معمولا زنی که بارداری خارج رحمی داشته است، تشویق می شود که حداقل سه ماه قبل از تلاش برای بارداری مجدد صبر کند. از آنجایی که بارداری خارج از رحم نوعی از دست دادن زودرس بارداری است، زن برای بهبود از آن مشکل، هم از لحاظ جسمی و هم از نظر عاطفی، باید به خود زمان بدهد.

مقاله مرتبط :دلایل خونریزی در دوران بارداری