اندومتریوز چیست؟ علائم، تشخیص و درمان آن

اندومتریوز زمانی اتفاق می افتد که بافتی که به طور معمول در داخل رحم وجود دارد در بخش های دیگر بدن رشد کند. این بیماری دارای علائم و عوارضی است که راستینه در این مقاله به شرح آن می پردازد.

اندومتریوز

بافتی که خارج از رحم رشد می کند، ممکن است به تخمدان ها، لوله های فالوپ، روده، و یا دیگر بخش های داخلی بچسبد. همان طور که هورمون ها در طول چرخه قاعدگی تغییر می کنند، این بافت را تجزیه می کنند و ممکن است باعث چسبندگی دردناک، و یا بافت زخم شوند. بیش از ۵٫۵ میلیون زن آمریکایی دچار علائم اندومتریوز هستند.

علائم اندومتریوز

داشتن درد درست قبل، بعد و یا حین دوره قاعدگی شایع ترین علامت است. برای برخی زنان، این درد ممکن است آنها را ناتوان سازد و در طول یا بعد از رابطه جنسی، و یا در هنگام دفع مدفوع یا ادرار رخ دهد. اندومتریوز گاهی اوقات باعث درد مداوم در لگن و کمر می شود. هر چند بسیاری از زنان مبتلا به اندومتریوز علائم خفیف دارند یا هیچ گونه نشانه ای را تجربه نمی کنند. علائم ممکن است به محل رشد بافت مربوط شوند.

تفاوت گرفتگی عضلات در دوره قاعدگی و اندومتریوز

بسیاری از زنان دردهای خفیفی با دوره های قاعدگی خود دارند. آنها ممکن است با داروهای بدون نسخه این دردها را تسکین دهند. اگر درد بیش از ۲ روز طول بکشد، شما را از انجام فعالیت های عادی باز می دارد، در صورتی که این دردها پس از دوره قاعدگی ادامه یافتند به پزشک مراجعه کنید.

اندومتریوز و نوجوانان

درد اندومتریوز می تواند با اولین قاعدگی شروع شود. اگر درد قاعدگی به اندازه ای شدید است که در فعالیت های شما اختلال ایجاد می کند، باید با پزشک خود مشورت کنید. گام اول می تواند ردیابی علائم و مصرف قرص مسکن باشد، اما در نهایت گزینه های درمانی برای نوجوانان همانند درمان بزرگسالان است.

اندومتریوز و ناباروری

گاهی اوقات اولین و یا تنها نشانه اندومتریوز مشکل در باردار شدن است. به دلایلی که به خوبی درک نشده اند، ناباروری حدود یک سوم از زنان مبتلا به این بیماری را به خود درگیر کرده است. زخم ممکن است علت بروز این مشکل باشد. خبر خوب این است که درمان های پزشکی می توانند به افراد کمک کنند تا بر ناباروری غلبه کنند، و بارداری به خودی خود می تواند برخی از علائم اندومتریوز را تسکین دهد.

اندومتریوز یا فیبروم؟

اندومتریوز یکی از علل درد شدید قاعدگی است. اما درد می تواند ناشی از بیماری های دیگر باشد، از جمله فیبروم ها، که رشد غیر سرطانی بافت عضله رحم هستند. فیبروم ها می توانند موجب گرفتگی شدید و خونریزی بیشتر در طول دوره قاعدگی شوند. درد اندومتریوز یا فیبروئید ممکن است در زمان های دیگر چرخه قاعدگی نیز بروز کنند.

چه عواملی موجب اندومتریوز می شوند؟

پزشکان نمی دانند چرا بافت آندومتر در خارج از رحم رشد می کند، اما آنها چندین نظریه دارند. وراثت در این بیماری نقش دارد، و برخی از سلول های آندومتر ممکن است از بدو تولد وجود داشته باشند. نظریه دیگر نشان می دهد که خون قاعدگی حاوی سلول های آندومتر از طریق لوله فالوپ به عقب برمی گردد و به جای بیرون رفتن از بدن به داخل حفره لگن می رود. تصور می شود این سلول ها به اندام ها می چسبند و رشد و خونریزی در طول زمان ادامه می یابد. سلول ها از راه های دیگر نیز می توانند به سمت حفره لگن حرکت کنند، از جمله در حین سزارین. سیستم ایمنی معیوب ممکن است در خلاصی از شر سلول های نابجا دچار مشکل شود.

سلول های قهوه ای که در اینجا مشاهده می کنید سلول های آندومتر برداشته شده از رشد غیر طبیعی در تخمدان هستند.

چه کسی در معرض خطر این بیماری است؟

این بیماری در زنانی شایع تر است که، موارد زیر را داشته باشند:

• زنان بین سنین ۳۰ و ۴۰ سال
• زنان بدون فرزند
• زنانی که دوره قاعدگی آنها طولانی تر از ۷ روز است.
• زنانی که چرخه قاعدگی کوتاه تر از ۲۸ روز دارند.
• زنانی که دوره قاعدگی آنان قبل از سن ۱۲ سالگی آغاز شده است.
• زنانی که مادر یا خواهری دارند که اندومتریوز داشته است.

تشخیص: ردیابی علائم

الگوی علائم شما می تواند به شناسایی اندومتریوز کمک کند، از جمله:

• زمانی که درد اتفاق می افتد.
• میزان درد (شدید یا خفیف)
• مدت زمانی که درد طول می کشد.
• تغییر و یا بدتر شدن درد
• دردی که فعالیت های شما را محدود می کند.
• درد در هنگام رابطه جنسی، دفع مدفوع، یا ادرار کردن

تشخیص: معاینه لگن

پزشک شما به منظور بررسی تخمدان ها، رحم و گردن رحم برای هر چیز غیر معمول، معاینه لگنی انجام می دهد. معاینه گاهی اوقات می تواند کیست تخمدان یا زخم های داخلی که ممکن است به دلیل اندومتریوز باشند را آشکار سازد. پزشک سایر مشکلات لگن که می توانند علائم مشابه اندومتریوز داشته باشند، را نیز بررسی می کند.

تشخیص: اسکن لگن

هر چند که ممکن است تایید اندومتریوز به تنهایی با تکنیک های اسکن امکان پذیر نباشد، اما پزشک شما ممکن است برای کمک به تشخیص، انجام سونوگرافی، سی تی اسکن، یا MRI را دستور دهد. این روش ها می توانند رشد آندومتر بزرگتر و یا کیست ها را شناسایی کنند. اسکن ها از امواج صوتی، اشعه ایکس یا میدان مغناطیسی با پالس فرکانس رادیویی برای ایجاد تصاویر استفاده می کنند.

تشخیص: لاپاراسکوپی

لاپاراسکوپی تنها راه مطمئن برای تعیین اینکه شما اندومتریوز دارید یا خیر، می باشد. یک جراح شکم شما را با گاز از طریق یک برش کوچک در ناف باد می کند. لاپاراسکوپ ابزاری برای مشاهده است که از طریق برش وارد می شود. جراح می تواند تکه های کوچکی از بافت را برای بررسی در آزمایشگاه به منظور تایید این بیماری، بردارد، این تکه های کوچک بیوپسی نامیده می شوند.

درمان: داروی مسکن

داروهای مسکن مانند استامینوفن و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن، اغلب به تسکین درد و گرفتگی که همراه با اندومتریوز است، کمک می کنند. اما این داروها تنها نشانه ها را درمان می کنند و اندومتریوز اصلی را درمان نمی کنند.

درمان: قرص های ضد بارداری

قرص های ضد بارداری سطح هورمون استروژن و پروژسترون، که دوره های قاعدگی شما را کوتاه تر و سبک تر می کنند، را مدیریت می کنند. آنها اغلب درد اندومتریوز را تسکین می دهند. پزشک شما ممکن است قرص هایی را برای مصرف مداوم و بدون وقفه در دوره قاعدگی، یا درمان تنها با پروژسترون، را تجویز کند. درمان تنها با پروژسترون می تواند با تزریق نیز انجام شود. علائم اندومتریوز ممکن است پس از توقف مصرف قرص بازگردند.

درمان: دیگر درمان های هورمونی

این داروها یائسگی را تقلید می کنند، رهایی از دوره های قاعدگی همراه با علائم اندومتریوز. آگونیست های GnRH، مانند لوپرون، سینارل و زولادکس، ساخت هورمون های زنانه را متوقف می کنند. آنها می توانند موجب گرگرفتگی، خشکی واژن، خستگی، تغییرات خلق و خوی، و پوکی استخوان شوند. دانوکرین به طور عمده با کاهش استروژن اثر خود را می گذارد. عوارض جانبی این داروها می توانند شامل افزایش وزن، کوچکتر شدن سینه ها، آکنه، موی صورت، تغییرات در صدا، و نقائص هنگام تولد باشند.

درمان: برداشتن

در طول لاپاراسکوپی، جراح ممکن است غده ها یا چسبندگی های آندومتر قابل مشاهده را بردارد. اکثر زنان فورا از درد خلاصی می یابند. هرچند، یک سال پس از عمل جراحی حدود ۴۵ درصد از زنان بازگشت علائم خواهند داشت. احتمال بازگشت علائم در طول زمان افزایش می یابد. هورمون درمانی بعد از جراحی ممکن است نتیجه را بهبود بخشد.

درمان: جراحی باز

در موارد شدید اندومتریوز ممکن است عمل جراحی لاپاراتومی و یا جراحی باز شکم، برای حذف غده ها و یا هیسترکتومی – برداشتن رحم و احتمالا تمام یا بخشی از تخمدان- نیاز باشد. هرچند این درمان میزان موفقیت بالایی دارد، اندومتریوز باز هم برای حدود ۱۵ درصد از زنان که رحم و تخمدان آنها خارج شده است، عود بیماری پیش آمده است.

باردار شدن با اندومتریوز

بسیاری از زنان مبتلا به اندومتریوز مشکل باردار شدن ندارند. اما جراحی لاپاروسکوپی می تواند میزان بارداری زنانی که اندومتریوز متوسط تا شدید داشتند را افزایش دهد. در صورتی که ناباروری همچنان ادامه یابد، لقاح در شرایط آزمایشگاهی گزینه خوبی است. اسپرم و تخمک در آزمایشگاه ترکیب می شوند و جنین حاصل در رحم کاشته می شود.

مقابله با اندومتریوز

اگر چه هیچ راهی برای جلوگیری از اندومتریوز وجود ندارد، شما می توانید با انتخاب شیوه درست زندگی به داشتن احساسی بهتر کمک کنید. تمرینات ورزشی می تواند با بهبود جریان خون و تقویت اندورفین به تسکین درد کمک کند. ورزش، مسکن طبیعی بدن است. طب سوزنی، یوگا، ماساژ و مدیتیشن نیز می توانند به تسکین علائم کمک کنند.

پایان یافتن اندومتریوز

برای بسیاری از زنان، اندومتریوز با یائسگی فروکش می کند. برخی از زنان در دوران بارداری از شر این بیماری رهایی می یابند. در برخی موارد، علائم ممکن است به سادگی از بین بروند. حدود یک سوم از زنان مبتلا به اندومتریوز خفیف متوجه خواهند شد که نشانه های آنان خود به خود برطرف می شوند.

سایت پزشکی و مجله سلامتی راستینه