افسردگی سالمندان! علل و راه حل آنها

سالمندان به عنوان ریشه های خانواده، باعث استحکام روابط میان دیگر اعضای خانواده و فرزندان هستند. این قشر از جامعه با توجه به سن و شرایطشان نیازهای مادی و عاطفی خاصی دارند که باید از طرف دیگر اعضای خانواده مورد توجه قرار بگیرد. برای آشنایی با نیازها و روحیات سالمندان، مصاحبه ای کامل تنظیم کرده ایم که می خوانید.

خانم دکتر، مهمترین علل بروز افسردگی در سالمندان چیست؟

در افرادی که بازنشسته و یا از کار افتاده می شوند، شامل پایین آمدن درآمد، استرس و فشارهای ناشی از هزینه های درمانی و خانواده است. همچنین مصرف برخی از داروها که در افراد باعث ایجاد افسردگی میشود مانند داروهای فشارخون که سالمندان به طور معمول استفاده میکنند، از دیگر عوامل است. اما مهمترین عاملی که باعث افسردگی در سالمندان می شود، از ترس سربار بودن برای خانواده، احساس غیر مفید بودن و نیز ترس از وابستگی به دیگر اعضای خانواده است.

البته تنها بودن و بی توجهی به سالمندان نیز می تواند از عوامل ایجاد افسردگی سالمندی باشد.

از نظر آماری، تعداد خانم های سالمند افسرده بیشتر است یا آقایان؟

البته قبل از رسیدن به سن یائسگی، در خانم ها به طور معمول آمار افسردگی بیش از آقایان است اما در پی بازنشسته شدن و یا از کار افتاده شدن آقایان در سنین بالاتر و با توجه به فشارهای ناشی از موارد گوناگون که اغلب روی آقایان بیشتر است مانند هزینه های زندگی، مسائل درمانی و تامین اجاره بهای مسکن و اقساط … بروز افسردگی در آقایان بیشتر می شود و در سنین سالمندی تقریبا آمار افسردگی سالمندی در خانم ها و آقایان برابر می شود. متاسفانه آمار بالای افسردگی در خانه های سالمندی بیش از ۷۰ درصد است.

در حالی که افسردگی در میان سالمندانی که در منزل خودشان یا با اعضای دیگر خانواده زندگی می کنند، حدود ۳۰ درصد گزارش شده است

علائم بروز افسردگی در سالمندان چیست و در صورت بروز این علائم، اطرافیان چه کارهایی باید انجام دهند؟

کم حرف زدن، انزوا طلبی، بی حوصلگی از مهمترین نشانه های ایجاد افسردگی است. اطرافیان سالمند در صورت بروز این حالات در سالمند، باید به سرعت بیمار را نزد پزشک ببرند تا این بیماری پنهان، حالت مزمن پیدا نکند و در صورت پیشرفته بودن حالات افسردگی، ممکن است سالمند را برای مدتی بستری نمایند.

لطفا به مجله سلامتی راستینه بگویید که خانواده و اطرافیان سالمند چگونه می توانند از ایجاد این حالات در فرد سالمند جلوگیری کنند ؟

باید سعی شود که برای ساعات آنان برنامه ریزی شود. سعی کنید سالمندان را تنها نگذارید چون تنهایی یکی از عوامل بروز افسردگی، به خصوص در افراد مستعد است. خود سالمند نیز باید برای رهایی از بیکاری برنامه ریزی کند. در این خصوص ورزش کردن در حد توان و داشتن برنامه مرتب فیزیکی مانند پیاده روی و یا کوه پیمایی در روحیه فرد سالمند بسیار موثر خواهد بود. انجام مطالعه نیز برای پر کردن اوقات بیکاری بسیار موثر است. به غیر از اینها سالمندان می توانند گروه هایی را تشکیل دهند که در ساعات بیکاری با هم باشند.

آیا رفتار اطرافیان سالمند نیز در بروز افسردگی در آنها موثر است؟

نوع رفتار دیگر اعضای خانواده در حالات و روحیات سالمندان بسیار موثر است. به هیچ وجه نباید جلوی استقلال سالمند را گرفت. اگر او توانایی انجام کاری را دارد، باید اجازه دهید که آن را انجام دهد و در صورت تمایل خود سالمند، اگر دوست داشت برای دیگر اعضای خانواده نیز کاری انجام دهد. هیچ وقت جلوی صحبت کردن آنها را حتی درباره مساله ای تکراری نگیرید. درباره ی حالات و شرایط سالمندی با سالمند خود گفتگو کنید و او را به صورت منطقی در بروز حالات گوناگون مانند کم خوابی و یا محدودیت فعالیت ها، قانع نمایید.

خانم دکتر، لطفا به همراهان راستینه بگویید که آیا می توان مسئولیتی را در خانواده به سالمند واگذار کرد؟

همانطور که گفتم نباید سالمندان را محدود کنید. اگر خودشان تمایل به انجام کاری دارند، شما باید اجازه اجرای آن را به ایشان بدهید شما می توانید در انجام کارهای گوناگون با تمایل خود سالمند به او کمک نمایید ولی در کارهای او دخالت نکنید. اگر وضعیت مالی خوبی ندارند و شما مجبورید هرهفته برای والدین سالمند خود خرید کنید هرگز نباید خیلی جلب توجه کنید یا منت بگذارید و متوقع باشید، بهتر است در انجام هر کاری لحظه ای خود را جای آنها قرار دهید.

به طور معمول سالمندان و اطرافیان او درباره ی مسائل گوناگون با هم تفاوت دارند. چگونه می توان این اختلافات را حل کرد؟

مهمترین مساله در جلوگیری از اختلافات، وارد نشدن به حریم خصوصی یکدیگر است. سالمندان بهتر است به نظرات و خواسته های فرزندان خود نیز توجه کنند و در امور مربوط به آنها نرمش بیشتری نشان دهند. مثلا اگر جوانی کاری را که مورد تایید فرد سالمند نبود، انجام داد چه موفق شد و چه نشد… فرد سالمند آن موضوع را به فراموشی بسپارد و به دلیل اجرا نشدن عقیده اش، دیگر لجبازی نکند.

مساله دیگر، صحبت کردن و مذاکره ی افراد خانواده با هم در محیطی دوستانه به دور از بی احترامی و تنش است.

تجربه و آمار نشان می دهد که سالمندان درباره ی مذاکره با دیگر افراد، نرمش بیشتری از خود نشان می دهند و این جوانان هستند که دچار هیجان می شوند و گاهی تندی می کنند.

نوع پوشش، نوع موسیقی، رفت و آمد، ساعت استراحت و تفریح جوانان و سالمندان با هم متفاوت است. جوانان در تمام دنیا شبیه به هم هستند: پرانرژی، کم تجربه و رویا پرداز … و البته تمامی سالمندان نیز در پرگویی، تکرار خاطرات تکراری و یا تحمل نکردن فضاهای پر سر و صدا و شلوغ … با هم یکسانند.

اما این تفاوتها دلیل بر بهتر بودن یکی نسبت به دیگری نیست و اقتضای سن و شرایط افراد است.

چند درصد از جامعه ی ایرانی جزو سالمندان هستند؟

حدود ۵ درصد از جامعه ی ایران، افراد بالای ۶۵ سال هستند که در سالهای آتی با توجه به جوان بودن جامعه ی ما، این آمار بیشتر نیز خواهد شد.

در پایان یادآور می شویم سالمندان با توجه به هزینه های بالای درمانی و همچنین رفت و آمدهای فرزندان و دیگر اعضای خانوداه، هزینه های سنگینی را متقبل می شوند که به نوبه ی خود مشکلات زیادی را در زندگی آنان ایجاد می کند از همین رو درک شرایط آنان الزامی ست.

سایت پزشکی و مجله سلامتی راستینه