سلولیت چیست؟ علل، درمان، علائم و نکاتی برای از بین بردن سلولیت

سلولیت (Cellulite ) ظاهر موجدار پوست است که برخی افراد بر روی باسن، ران و پهلوهای خود دارند. سلولیت در زنان نسبت به مردان به دلیل تفاوت در نحوه توزیع سلولهای چربی، عضلات و بافت همبند در پوست مردان و زنان، بسیار شایع‌تر است. رسوبات چربی که سبب تحریک و برانگیختن بافتهای همبند زیر پوست می‌شوند، موجب می‌شود پوست ظاهر موجدار به خود بگیرید که منجر به تغییر در ظاهر پوست می‌شود و پوست شبیه پنیر کاتیج یا پوست پرتقال می‌شود. پزشکان به سلولیت به عنوان  (edematous fibrosclerotic panniculopathy) اشاره می‌کنند.
البته باید خاطرنشان کنیم که سلولیت (cellulite) با مشکل معروفی که متاسفانه در زبان فارسی آن هم سلولیت (cellulitis) نامیده می‌شود و نوعی عفونت یا التهاب باکتریایی پوست و بافت‌های زیر آن است، متفاوت است.

چه چیزی سبب بروز سلولیت (cellulite) می‌شود؟

ظاهر موجدار سلولیت یک نوع طبیعی است یعنی یکی از مدل‌هایی که بسیاری از انسان‌ها با آن، کاملاً طبیعی به نظر می‌رسند. وراثت، ضخامت پوست، جنسیت، میزان و توزیع چربی بدن و سن می‌توانند در میزان وجود و قابل مشاهده بودن سلولیت، تأثیر گذار باشند. سلولیت به علت انقباض یا کوتاه شدن طنابهای بافتی که بر روی پوست قرار دارند، ایجاد می‌شود. در حالی که سلولیت در زنان بیشتر از مردان رایج است، مردان نیز می‌توانند دچار سلولیت شوند. سلولیت در افراد تمام نژادهایی که در سرتاسر جهان زندگی می‌کنند رخ می‌دهد. اگر چه هورمون‌های زنانه نقش مهمی در توزیع چربی دارند، اما سلولیت با هورمون درمانی قابل درمان نیست.

عوامل خطر برای سلولیت چیست؟

سلولیت در زنان نسبت به مردان شایع‌تر است. سابقه خانوادگی سلولیت، عامل خطر دیگری به شمار می‌رود. بارداری و سبک زندگی غیر فعال ممکن است خطر ابتلا به سلولیت را افزایش دهد.

علائم و نشانه‌های سلولیت چیست؟

سلولیت سبب موج دار شدن پوست و ظاهر ناصاف در پوست می‌شود. سلولیت می‌تواند ظاهر پوست را شبیه پوست پرتقال کند. این مشکل معمولاً در باسن، ران و شکم دیده می‌شود. گاهی اوقات در سینه‌ها، قسمت فوقانی بازو یا شکم رخ می‌دهد. در سلولیت خفیف، موج‌ها تنها در صورتی که پوست را نیشگون بگیرید ظاهر می‌شوند.

پزشکان چگونه سلولیت را تشخیص داده و ارزیابی می‌کنند؟

سلولیت یک مشکل زیبایی است. ظاهر سلولیت برای تأیید وجود مشکل کافی است. هیچ آزمایش تشخیصی برای سلولیت وجود ندارد. پزشکان زیبایی، از جمله جراحان پلاستیک و برخی متخصصین پوست، ممکن است برخی از درمان‌های سلولیت را انجام دهند.

درمان برای سلولیت چیست؟

بسیاری از افراد ظاهر سلولیت را دوست ندارند و ترجیح می‌دهند که تا جایی که امکان دارد پوست صافی داشته باشند. بنابراین، مقالات زیاد و درمان‌های بسیاری برای سلولیت وجود دارند، اعم از تغییرات در رژیم غذایی تا کرم‌های سلولیت و درمان‌های مکانیکی.

برخی از درمان‌ها در مورد سلولیت در مطالعات پزشکی به کار می‌روند. این موارد عبارتند از:

آکوستیک تراپی (AWT) : درمانی است که مطالعات نشان داده‌اند که ظاهر سلولیت را بهبود می‌بخشد. این روش امواج صوتی (همچنین موج صدا، موج فشار یا موج شوک نیز نامیده می‌شود) را به قسمت‌های مبتلا به سلولیت اعمال می‌کند. به طور معمول، درمان‌های متعدد و درمان نگهداری ضروری است. Lipotripsy اصطلاحی دیگر برای AWT است.

لیزردرمانی، نوردرمانی و یا رادیوفرکانسی: سازمان غذا و داروی امریکا دستگاه‌های نوردرمانی خاصی که مکش یا ماساژ را با نور درمانی برای کاهش موقت ظاهر سلولیت ترکیب می‌کنند تأیید کرده است. سیستم لیزر TriActive درمانی است که ترکیبی از لیزر سطح پایین با مکش و دستکاری پوست را شامل می‌شود. Velasmooth / Velashape درمان ترکیبی لیزر و ماساژ درمانی است. این درمان‌ها نیازمند چندین جلسه درمانی و درمان‌های نگهداری برای حفظ ظاهر بهبود یافته هستند.
سایر سیستم‌ها به صورت همزمان از رادیوفرکانسی در ترکیب با ماساژ و نور مادون قرمز یا رادیوفرکانسی در سطوح مختلف استفاده می‌کنند. یکی از درمان‌های لیزری با پیشروی اندک که سلولیز (Cellulaze) نامیده می‌شود، شامل قرار دادن یک لایه لیزر کوچک زیر پوست است.

ساب سیژن (subcision): روشی است که شامل قرار دادن یک سوزن در زیر پوست برای شکستن رشته‌های بافت همبند فیبری است که خوشه‌های سلول‌های چربی را جدا می‌کند. پزشکان با استفاده از یک دستگاه شناخته شده به عنوان Cellfina، ساب سیژن این کار را انجام می‌دهند. نتایج این روش می‌تواند تا دو سال یا بیشتر ادامه یابد.
انتشار دقیق بافت با کمک مکش یکی دیگر از روش‌های جدید است که می‌تواند به شکستن رشته‌های سخت بافت فیبری کمک کند که به بهبود ظاهر سلولیت منتهی می‌شود. پزشک با استفاده از یک دستگاه حاوی تیغه‌های کوچک برای برش رشته‌های بافت سخت استفاده می‌کند. بعد از آن، بافت چربی به سمت بالا حرکت می‌کند تا ظاهر موج دار پوست از بین برود.

دیگر درمان‌های پیشنهادی برای سلولیت، در خصوص اثربخشی، نسبت به درمان‌هایی که در بالا ذکر شدند، کمتر مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. این درمان‌ها عبارتند از:

متیل گزانتین ها: متیل گزانتین ها گروهی از مواد شیمیایی هستند که شامل آمینوفیلین، کافئین و تئوفیلین می‌باشند. این مواد شیمیایی در بسیاری از کرم‌های سلولیت به علت توانایی شناخته شده آنها برای شکستن ذخایر چربی وجود دارند. با این حال، کرم‌های پوستی نمی‌توانند غلظت مورد نیاز این مواد شیمیایی را برای مدت زمان مورد نیاز برای تجزیه قابل توجه چربی ارائه دهند. در حالی که مطالعات کاهش اندکی در اندازه گیری‌های سلولیت ران با برخی از این مواد شیمیایی نشان داده‌اند، اما باعث کاهش قابل توجه سلولیت نمی‌شوند.

ماساژ درمانی: چند دستگاه در دسترس است که قسمت‌های مبتلا به سلولیت، را ماساژ می‌دهد. این دستگاه‌ها از سیلندرهای موج دار برای جمع کردن پوست و ماساژ آنها در داخل محفظه استفاده می‌کنند. یک مثال از ماساژ درمانی اندرمولوژی است که تکنیکی فرانسوی است که از اواسط دهه ۱۹۹۰ برای درمان سلولیت استفاده می‌شود. این تکنیک از یک دستگاه الکتریکی استفاده می‌کند که در قسمت‌های مبتلا به سلولیت مکش، کشش و فشار را اعمال می‌کند. این درمان معمولاً ۳۰ تا ۴۵ دقیقه طول می‌کشد و معمولاً ۱۰ تا ۱۲ جلسه درمانی لازم است تا نتایج قابل توجهی به دست آید.

در حالی که ممکن است به طور موقت در ظاهر سلولیت بهبودی حاصل شود، این روش به نظر می‌رسد به جای اینکه به صورت دائمی شکل بد چربی در زیر پوست را تغییر دهد، مجدداً آن را توزیع می‌کند و مطالعات در مورد اثربخشی این درمان نشان دهنده نتایج متناقض است. افراد بعد از دستیابی به تأثیر اولیه نیاز به درمان‌های منظم دارند در غیر این صورت سلولیت عود می‌کند.

لیپوساکشن با کمک لیزر یک روش درمانی لیزر را به روش لیپوساکشن معمول چربی اضافه می‌کند. مطالعات تا به حال نشان نداده‌اند که آیا این روش می‌تواند درمانی مؤثر برای سلولیت باشد یا خیر. لیپوساکشن تنها شامل استخراج چربی با کشیدن آن از زیر پوست انجام می‌شود و برای سلولیت مؤثر نیست. در واقع، لیپوساکشن ممکن است ظاهر پوست را با مکش چربی که در زیر پوست قرار دارد، بدتر کند. نتیجه موج‌های بیشتر روی پوست است.
لیپوساکشن التراسونیک از امواج صوتی برای کاهش سلولیت استفاده می‌کند. شواهد قطعی که اثبات کند که این تکنیک مؤثر است وجود ندارد.
کرم‌های رتینول یا محصولات موضعی حاوی ۰٫۳٪ رتینول ممکن است بر برخی از سلولیتها نیز تأثیر بگذارند. برخی افراد ادعا می‌کنند که این روش ظاهر سلولیت، را بهبود می‌بخشد. رتینول می‌تواند به ضخیم شدن پوست کمک کند بنابراین ممکن است بهبود ظاهر سلولیت، را توضیح دهد. لازم است که محصول را به مدت شش ماه یا بیشتر استفاده کنید تا متوجه تأثیر آن شوید.
درمان با دی اکسید کربن یک روش پزشکی است که طی آن متخصصان مراقبت‌های بهداشتی گاز دی اکسید کربن (CO2) را فقط زیر پوست تزریق می‌کنند. مطالعه‌ای کوچک نشان داد که این روش ممکن است در درمان سلولیت مفید باشد.

پزشکان درمان‌های زیر را به دلیل عدم وجود شواهد پزشکی برای اثربخشی آنها، توصیه نمی‌کنند:

مزوتراپی: مزوتراپی یک درمان بحث بر انگیز برای سلولیت، است که شامل تزریق داروها یا مواد دیگر به طور مستقیم به بافت مبتلا به سلولیت می‌باشد. اغلب داروهای تأیید شده توسط سازمان غذا و داروی امریکا با برچسب OFF (به این معنی که سازمان غذا و دارو، داروها را برای سایر شرایط، نه برای درمان این وضعیت خاص، تأیید کرده است) در تزریق استفاده می‌شوند. ترکیب تزریق اغلب دارای گیاهان و ویتامین‌ها است. متخصصان مراقبت‌های بهداشتی تزریقات زیادی را طی چندین جلسه (معمولاً ۱۰ جلسه یا بیشتر) انجام می‌دهند. اکثر متخصصان معتقدند که این درمان اثبات نشده و پر خطر است

مکمل‌های غذایی: تعدادی از این محصولات به بازار عرضه شده‌اند و شامل انواع مختلفی از مواد تشکیل دهنده مانند جینگو بیلوبا، شبدر شیرین، بیوفلاون های هسته انگور، عصاره خزه‌های دغدغدکی، روغن پامچال شب، روغن ماهی و لسیتین سویا می‌باشند. این فرآورده‌های دارویی ادعا می‌کنند که دارای اثرات مثبت بر بدن مانند افزایش متابولیسم، بهبود گردش خون، محافظت در مقابل آسیب سلولی و تجزیه چربی‌ها هستند. ارزیابی چنین ادعاهایی دشوار است، چرا که همانند اظهارات مشابهی هستند که از طرف سازندگان بسیاری از مکمل‌ها و درمان‌های جایگزین بیان می‌شوند.

مفاهیمی نظیر “سوخت و ساز”، “گردش خون” یا “آسیب سلولی” را نمی‌توان به راحتی بر اساس یک هدف برای تعیین این که آیا بهبودی حاصل شده است یا خیر، ارزیابی کرد. علاوه بر این، چون بازرگانان این محصولات را به عنوان مکمل‌های غذایی و نه به عنوان دارو به فروش می‌رسانند، تابع مجوز یا مقررات سازمان غذا و داروی امریکا (FDA) نیستند. بنابراین، آن‌ها از تحقق استانداردهای علمی برای ایمنی و سلامت که برای داروها به کار می‌روند معاف هستند.
علاوه بر این، هیچ مطالعات بالینی معتبری برای تأیید استفاده از این مکمل‌های غذایی برای درمان سلولیت، وجود ندارند. برخی از مکمل‌های غذایی برای درمان سلولیت، ممکن است خطراتی برای سلامتی نیز به همراه داشته باشند و یا ممکن است با داروهای تجویزی خاص تداخل داشته باشند. به عنوان مثال، فرمول شناخته شده به عنوان Cellasene حاوی ید است، که بسیاری از پزشکان هشدار می‌دهند ممکن است برای کسانی که مبتلا به مشکلات تیروئیدی و دیگر بیماری‌ها هستند، مضر باشد.
کرایولیپولیز (Cryolipolysis) روشی است که قسمت‌های کوچک تجمع چربی ناخواسته را منجمد می‌کند. در عین حال که ممکن است باعث کاهش ذخایر چربی شود، ظاهر سلولیت را کاهش نمی‌دهد.

رژیم‌های سلولیت: رژیم‌های سلولیت خاص ادعا می‌کنند که در درمان سلولیت بسیار مفید هستند. طرفداران این رژیم‌ها ادعا می‌کنند که ترکیبی از غذاها در رژیم غذایی می‌تواند باعث کاهش التهاب و بهبود گردش خون در مناطق تحت تأثیر سلولیت و کاهش سلولیت شود. با این حال، هیچ مطالعه‌ای در آثار گذشته پزشکی در این خصوص منتشر نشده است. کارشناسان نتیجه گیری می‌کنند که داشتن رژیم غذایی سالم می‌تواند باعث کاهش احتباس مایع و بهبود کلی سلامت و ظاهر پوست شود، اما رژیم‌های خاص طراحی شده که سلولیت، را مورد هدف قرار می‌دهند فاقد ارزش هستند.

بستن با باند: بسیاری از سالن‌های زیبایی، انواع باندهای گیاهی و یا انواع دیگر باندها را به عنوان درمانی برای سلولیت، ارائه می‌دهند. همانند رژیم‌های سلولیت، مطالعات کنترل شده در آثار گذشته پزشکی تأثیر بستن با باندهای خاص را ثابت نکرده‌اند. در حالی که بستن، ممکن است موجب کاهش احتباس مایع و بهبود ظاهر کلی پوست شود، این تاثیرات موقتی هستند. همچنین ممکن نیست که بدن شما با استفاده از بستن با باندهای گیاهی یا سایر مژه باندها سم زدایی کند.

نکاتی برای از بین بردن و پیشگیری از سلولیت

• داشتن یک رژیم غذایی سالم و تقویت ماهیچه‌ها با ورزش منظم، روش‌های معقول برای صاف نگه داشتن پوست می‌باشند.
• بیماران قبل از انجام اقدامات جراحی، مکمل‌های غذایی، و یا تکنیک‌های دقیق اثبات نشده، باید بسیار محتاط باشند.
• مهم است که به خاطر داشته باشید که سازمان غذا و دارو فقط درمان‌های خاصی را برای کاهش موقت در ظاهر سلولیت تأیید کرده است. برای حفظ تأثیر، بیماران باید این درمان‌های پر هزینه و وقت گیر را به صورت منظم انجام دهند.

پیش آگهی برای سلولیت چیست؟

سلولیت، مشکل پزشکی نیست و عواقب ناگوار سلامتی در پی ندارد. اکثر درمان‌ها، حتی درمانهایی که توسط سازمان غذا و دارو تأیید شده‌اند، فقط راه حلی جزئی و موقت ارائه می‌دهند. پیش آگهی به عقیده زیبایی شناسی و نتایج درمان خلاصه می‌شود.

آیا می‌توان از سلولیت جلوگیری کرد؟

همیشه نمی‌توان از سلولیت، جلوگیری کرد، اما حفظ وزن سالم و انجام ورزش منظم می‌تواند سبب بهبود ظاهر سلولیت شود. هیدراته ماندن (نوشیدن مقدار زیاد مایعات) و ترک سیگار ممکن است موجب شود سلولیت کمتر قابل توجه باشد.