اطلاعاتی درباره اسپرم و کیفیت آن

شاید برای شما هم پرسش‌هایی درباره اسپرم مطرح شده باشد که به دلیل شرم و حیا یا عدم دسترسی به منابعی در این زمینه از پیدا کردن پاسخ درست ناامید شده باشید: اگر در ‌‌نهایت فقط یک اسپرم و یک تخمک جنین را تشکیل می‌دهند، چرا بدن مردان این همه اسپرم تولید می‌کند؟ تعداد طبیعی اسپرم‌ها چقدر است؟ اسپرم چه مدت زنده می‌ماند؟ آیا اسپرم ها بیرون از بدن هم می‌توانند زنده بمانند؟

اسپرم تا چه مدتی زنده می‌ماند؟

این موضوع به عوامل متعددی بستگی دارد و مهم‌ترین آن‌ها محل قرار‌گیری اسپرم است. هنگامی که منی خشک می‌شود، اسپرم روی یک سطح خشک، مانند لباس یا تختخواب می‌میرد ولی در آب، مثلا در آب گرم وان، احتمالا برای مدت طولانی‌تری زنده خواهد ماند، زیرا در محیط‌های مرطوب و گرم بیشتر زنده می‌ماند ولی احتمال اینکه اسپرم موجود در آب وان به دستگاه تناسلی زنانه راه یابد و او را باردار کند، بسیار اندک است. اسپرم در بدن زن با توجه به شرایط، تا حداکثر ۵ روز زنده می‌ماند، بنابراین در پاسخ به سوال برخی که می‌گویند آیا ممکن است روابط زناشویی بدون حفاظ، حتی چند روز پیش از تخمک‌گذاری زن به بارداری بینجامد، باید جواب مثبت داد و گفت: بله.

چه تعداد اسپرم برای باردارشدن زن لازم است؟

فقط یک اسپرم برای لقاح تخمک کافی است اما به ازای یک اسپرمی که به تخمک‌ می‌رسد و باعث لقاح آن می‌شود، چند میلیون اسپرم از دست می‌رود. مایع منی مرد، تقریبا ۱۰۰ میلیون اسپرم دارد. مردانی که شمار اسپرم‌هایشان در هر میلی‌لیتر منی کمتر از ۲۰ میلیون اسپرم باشد، با اشکال در باروری مواجه می‌شوند. چرا این همه اسپرم برای تشکیل یک جنین لازم است؟ زیرا در سفر اسپرم‌ها از واژن به لوله‌های رحمی (لوله‌های فالوپ) برای رسیدن به تخمک‌ فقط تعداد محدودی زنده می‌مانند. برای اسپرم‌هایی هم که این سفر را به پایان می‌رسانند، نفوذ به درون تخمک به این سادگی‌ها نیست. تخمک با لایه ضخیمی پوشیده شده است که لقاح را مشکل می‌کند. کار‌شناسان معتقدند این فرآیند، شیوه طبیعت برای رسیدن سالم‌ترین اسپرم به تخمک است تا در ‌‌نهایت نوزادی سالم متولد شود.

آیا می‌توان کاری کرد کیفیت اسپرم بهبود پیدا کند؟

بسیاری از مواردی که به سلامت کلی بدن کمک می‌کنند، باعث سلامت اسپرم‌ها هم می‌شوند؛ مانند اجتناب از سیگار و داروهای غیرمجاز، بخصوص داروهای استروییدی آنابولیکی، پرهیز از قرار گرفتن در معرض سمومی مانند آفت‌کش‌ها و فلزات سنگین، پرهیز از الکل، داشتن رژیم غذایی سالم و حفظ وزن طبیعی بدن، خنک بودن دمای اسکروتوم (کیسه بیضه) زیرا گرما، تولید اسپرم را کند می‌کند، پرهیز از حمام‌های داغ و وان آب داغ، پوشیدن لباس‌زیر گشاد و پادار به جای لباس زیر تنگ و همچنین نپوشیدن شلوارهای تنگ.

عوامل موثر بر سلامت اسپرم‌ در مردان

«اسپرم مردانی که هر روز فعالیت زناشویی دارند، از کیفیت بهتری برخوردار است.» این یافته، نتیجه تحقیق محققان استرالیایی است و نشان می‌دهد مردانی که به علت آسیب‌دیدگی اسپرم، توانایی باروری پایین‌تری دارند، اگر به مدت یک هفته، هر روز فعالیت زناشویی و انزال داشته باشند، کیفیت اسپرم شان بهبود می‌یابد. منظور از بهبود کیفیت اسپرم در این تحقیق، کاهش تعداد مواد وراثتی آسیب‌دیده، عنوان شده است.

تغذیه چه نقشی در سلامت اسپرم دارد؟

ویتامین C و آنتی‌اکسیدان‌ها از نقص یافتن اسپرم جلوگیری می‌کنند و حرکت آن را افزایش می‌دهند و میزان استرس را در تخمک‌ها و دستگاه تناسلی کاهش می‌دهند. کمبود روی موجب کاهش یافتن میزان هورمون تستوسترون و اسپرم می‌شود. مصرف الکل تا ۵۰ درصد باعث کاهش قابلیت باروری می‌شود و تولید اسپرم را کاهش داده و تولید اسپرم‌های غیرعادی و ناهنجار را افزایش می‌دهد.

چه عواملی سلامت اسپرم را تهدید می‌کند؟

وجود سابقه عفونت پروستات یا عفونت‌های ناحیه تناسلی، سابقه ضربه به بیضه‌ها یا چرخش بیضه‌ها، ابتلا به واریکوسل، سابقه بلوغ زودرس یا دیررس، تماس با مواد سمی در حین کار نظیر مس، کادمیوم و جیوه، اکسید اتیلن، کلرید وینیل، مواد رادیو اکتیو و اشعه، مصرف دخانیات، قرارگیری ناحیه تناسلی در شرایطی با دمای بالا، ترمیم فتق، بیضه نزول نکرده، داروهای مورد استفاده در درمان زخم‌ها یا پسوریازیس، دیابت، بیماری سیستیک فیبروزیس و آلودگی هوا و میزان سرب موجود در هوای تنفسی.

مشکل اصلی اسپرم‌های غیرطبیعی چیست؟

اگر تعداد اسپرم‌های غیرطبیعی خیلی زیاد باشد، می‌تواند اثر منفی روی باروری داشته باشد. برخی از متخصصان عقیده دارند که اسپرم‌های غیرطبیعی در عبور از لوله رحمی و سوراخ کردن دیواره تخمک دچار مشکل می‌شوند. تعداد زیاد اسپرم‌ها می‌تواند احتمال باروری را افزایش دهد و طبیعی بودن آنها نیز نقش حیاتی در باروری دارد. نتایج تحقیقات نشان داده است که مردان با تعداد کم اسپرم‌ها همچنان می‌توانند بارور باشند، به شرط اینکه درصد اسپرم‌های طبیعی در آن‌ها بالا باشد.

چربی و اثراتش بر کیفیت اسپرم

با گذشت زمان افراد کم کم به سمت غذاهای فست فود و چرب روی آورده‌اند. این غذا‌ها حاوی مقادیر بسیار زیادی چربی هستند که به گفته متخصصان برای سلامت جسمی بسیار مضرند اما آیا بر سلامت جنسی افراد نیز اثر می‌گذارند؟

طی یک بررسی درباره مواد غذایی مانند همبرگر، سیب زمینی سرخ کرده، گوشت قرمز و همچنین لبنیات پر چرب مشخص شد این مواد باعث کم شدن کیفیت اسپرم می‌شوند.

به گزارش جام جم سرا به نقل از ایران مطلب، این بررسی نشان داد هرچه مردان میزان بیشتری از این چربی‌های اشباع شده بخورند با احتمال بیشتری ممکن است تعداد اسپرم‌های آن‌ها و میزان فعالیت اسپرم کاهش یابد. بر عکس، ‌ مردانی که غذاهای حاوی چربی‌های سالم‌تر مانند اسیدهای چرب امگا ۳ که در ماهی وجود دارند، مصرف می‌کردند، تعداد بیشتری اسپرم سالم‌‌تر و فعال‌تر داشتند.

در این بررسی مردان با بیشترین میزان مصرف چربی‌های اشباع‌شده نسبت به مردان با کمترین میزان مصرف چربی‌ اشباع‌شده، ۴۱ درصد تعداد اسپرم کمتری داشتند.

به گفته پژوهشگران، این یافته‌ها نشان می‌دهد که رابطه‌ای میان عوامل قابل تغییر سبک زندگی مانند تغذیه و توان باروری مردان وجود دارد. هنوز معلوم نیست علت این رابطه میان انواع چربی‌ها و کیفیت اسپرم چیست اما انواع مختلف چربی به صورت‌های مختلفی در بدن سوخت‌وساز پیدا می‌کنند.

چربی‌های غیر اشباع بخش مهمی از غشای سلولی اسپرم‌ها را تشکیل می‌دهند و ممکن است بر توانایی اسپرم در بارور کردن تخمک اثر بگذارند. این نوع چربی ها همچنین ممکن است تولید هورمون‌های جنسی را نیز تحریک کنند.

آسیب‌دیدگی اسپرم‌ها

باور عمومی محققان این است که هرچه اسپرم‌ها به مدت طولانی‌تری در بیضه‌ها باقی بمانند به خاطر شرایط محیطی و دمای بدن دچار آسیب‌دیدگی بیشتری می‌شوند و ناباروتر می‌شوند. از سوی دیگر، دیوید گرینینگ، سرپرست تیم تحقیقاتی محققان استرالیایی، هشدار می‌دهد که فعالیت زناشویی مستمر و مداوم با کاهش تعداد اسپرم‌های خارج شده در هر انزال می‌تواند خطر کاهش قدرت باروری را به همراه داشته باشد. او توصیه می‌کند بهترین راه برای تقویت قدرت بارداری، برقراری رابطه هرروزه در دوره تخمگذاری زنان است.
پزشکان با جالب دانستن آزمایش‌های دکتر گرینینگ می‌گویند این نتیجه شاید برای همه مردان مفید نباشد.

به گفته دکتر آلن پیسی از دانشگاه شفیلد در بریتانیا این توصیه در مردانی که تولید اسپرم پایینی دارند، به نتیجه مطلوب نمی‌انجامد. محققان دانشگاه کالیفرنیا، انگشت اتهام را به سمت وان‌های پر از آب داغ حمام، جکوزی‌ها و حوضچه‌های آب‌گرم گرفته‌اند. آنها می‌گویند حرارت این مکان‌ها، روی تعداد و کیفیت اسپرم‌ها، حداقل تا چند ماه، تاثیر می‌گذارد و این چیزی است که می‌تواند باروری مردان را کم کند.

به گزارش بی‌بی‌سی، این محققان مردانی را که به علت ناباروری به این کلینیک‌ها مراجعه کرده بودند، بررسی کردند. آزمایش‌ها نشان داد در آنهایی که حداقل ۳۰ دقیقه در هفته در وان پر از آب داغ حمام، قرار می‌گرفتند، هم تعداد اسپرم‌ها کم شده و هم شاخص‌های کیفیت اسپرم آنها پایین‌تر آمده بود؛ شاخص‌هایی مثل تحرک، اندازه و غیره. بعد از ۳ تا ۶ ماه خودداری از این گونه حمام‌ها، در نیمی از این مردان تعداد اسپرم‌ها ۵ برابر شده بود؛ نکته‌ای که از نظر دانشمندان، یک تاثیر فوق‌العاده بود. در این مردان همچنین تحرک اسپرم‌ها از ۱۲ درصد به ۳۴ درصد رسیده بود که این هم قابل توجه بود.

نکته جالب اینکه ۵ نفر از ۶ نفری که قطع این حمام‌های داغ روی آنها تاثیری نگذاشته بود، سیگاری های قهاری بودند و باعث شدند محققان به این نتیجه برسند که اثر منفی سیگار بر کیفیت اسپرم‌ها آن قدر مهم هست که ادامه ناباروری این مردان را بتوان به آن نسبت داد.