آمبولی ریوی چیست؟ علل، علائم، تشخیص و درمان آن
آمبولی ریه لخته خونی است که در ریه ها بروز میکند. این مسئله می تواند به بخشی از ریه به علت جریان خون محدود و کاهش سطوح اکسیژن خون آسیب وارد کند، همچنین سایر اعضای بدن را نیز تحت تاثیر قرار میدهد. لخته های خون بزرگ یا چندتایی می توانند کشنده باشند. این انسداد می تواند تهدید کننده زندگی باشد. این بیماری در یک سوم افراد مبتلا که بیماری آنها تشخیص داده نشده یا درمان نشده است، به مرگ منتهی میشود. با این حال، درمان اورژانسی فوری باعث می شود شانس اجتناب از آسیب های دائمی به ریه افزایش یابد.
چه چیزی باعث آمبولی ریه می شود؟
لخته های خون می توانند به دلایل مختلف شکل بگیرند. آمبولی ریوی اغلب به دلیل ترومبوز سیاهرگی عمقی ایجاد می شود، وضعیتی که لخته های خون در رگ های عمیق بدن تشکیل می شوند. لخته های خون که اغلب باعث آمبولی ریوی می شوند در پاها یا لگن شروع می شوند.
ایجاد لخته های خون در رگ های عمیق بدن می تواند علل متعددی داشته باشد، از جمله:
- آسیب یا صدمه: صدماتی نظیر شکستگی های استخوانی و آسیب های عضلانی می توانند باعث آسیب رساندن به رگ های خونی شوند و منجر به لخته شدن خون شوند.
- بی تحرکی: طی مدت طولانی عدم فعالیت، گرانش باعث جمع شدن خون در پایین ترین نقاط بدن شما می شود که ممکن است منجر به لخته شدن خون شود. این مسئله می تواند در نتیجه نشستن طولانی مدت برای سفری طولانی یا دراز کشیدن روی تخت به علت بیماری رخ دهد.
- شرایط پزشکی: بعضی از شرایط سلامتی سبب می شوند که خون به راحتی لخته شود و می تواند به آمبولی ریه منجر شود. درمان برای شرایط پزشکی، مانند جراحی یا شیمی درمانی برای سرطان، نیز می توانند باعث لخته شدن خون شوند.
عوامل خطر دیگری وجود دارند که شانس شما را برای داشتن نوعی لخته خون افزایش می دهند و می توانند سبب آمبولی ریوی شوند.
عوامل خطر آمبولی ریوی چه هستند؟
عواملي كه خطر ابتلا به ترومبوز سیاهرگی عمقي و آمبولي ريوي را افزايش مي دهند عبارتند از:
- سرطان
- سابقه خانوادگی آمبولی
- شکستگی پا یا لگن
- حالت افزایش انعقاد پذیری (hypercoagulable) یا اختلالات ژنتیکی لخته شدن خون، از جمله جهش فاکتور V لیدن، جهش ژن پروترومبین و سطح بالای هوموسیستئین
- سابقه حمله قلبی یا سکته مغزی
- جراحی عمده
- چاقی
- شیوه زندگی بدون تحرک
- سن بالای ۶۰ سال
- مصرف استروژن یا تستوسترون
علائم آمبولی ریه چیست؟
علائم آمبولی ریه به اندازه لخته و جایی که در ریه قرار دارد، بستگی دارد.
شایعترین نشانه آمبولی ریوی، تنگی نفس است. این نشانه ممکن است تدریجی یا ناگهانی باشد.
سایر علائم آمبولی ریه عبارتند از:
- اضطراب
- پوست کبود یا مرطوب و چسبناک
- درد قفسه سینه که ممکن است به بازو، فک، گردن و شانه شما گسترش یابد.
- غش کردن
- ضربان قلب نامنظم
- سرگیجه
- تنفس سریع و پی در پی
- ضربان قلب سریع
- بی قراری
- آب دهان خونی
- نبض ضعیف
اگر متوجه بروز یک یا چند مورد از این علائم، بویژه تنگی نفس شوید، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
چگونه آمبولی ریه تشخیص داده می شود؟
در برخی موارد، تشخیص آمبولی ریوی می تواند قطعی باشد، به خصوص اگر بیماری مهم ریوی یا قلبی مانند آمفیزم یا فشار خون بالا داشته باشد.
هنگامی که به خاطر علائم خود به پزشک مراجعه می کنید، پزشک درباره سلامتی کلی شما و هر شرایطی که ممکن است داشته باشید سوال میکند.
پزشک شما معمولا یک یا چند مورد از آزمایشات زیر را برای شناسایی علت علائم شما انجام می دهد:
- اشعه ایکس از قفسه سینه: این آزمایش استاندارد و غیر تهاجمی اجازه می دهد تا پزشکان جزئیات قلب و ریه شما و همچنین هر گونه مشکلات در استخوان اطراف ریه را مشاهده کنند.
- الکتروکاردیوگرافی (ECG): این آزمایش میزان فعالیت الکتریکی قلب را اندازه گیری می کند.
- MRI: این اسکن از امواج رادیویی و یک میدان مغناطیسی برای تولید تصاویر دقیق استفاده میکند.
- سی تی اسکن: این اسکن به پزشک شما اجازه می دهد تصاویری مقطعی از ریه ها ببینید. یک اسکن خاص به نام اسکن V / Q ممکن است انجام شود.
- آنژیوگرافی ریه: این آزمایش شامل ایجاد برشی کوچک است تا پزشک بتواند در رگهای شما ابزار ویژه ای را هدایت کند. پزشک یک رنگ مخصوص را تزریق می کند تا عروق خونی ریه دیده شوند.
- سونوگرافی وریدی داپلکس: این آزمایش از امواج رادیویی برای ایجاد تصویر از جریان خون و بررسی لخته های خون در پاها انجام می شود.
- Venography: این آزمایش تصویر برداری اشعه X تخصصی از رگهای پا است.
- آزمایش D-dimer: نوعی آزمایش خون.
آمبولی ریه چگونه درمان می شود؟
درمان شما برای آمبولی ریوی بستگی به اندازه و محل لخته شدن خون دارد. اگر مشکل جزئی و زودگذر باشد، پزشک شما ممکن است دارو را به عنوان درمان توصیه کند. بعضی از داروها می توانند لخته های کوچک را از بین ببرند.
داروهایی که ممکن است پزشک تجویز شوند عبارتند از:
- ضد انعقادی: این داروها رقیق کننده خون نیز نامیده میشوند، داروهای هپارین و وارفارین باعث جلوگیری از تشکیل لخته های جدید در خون شما می شوند. آنها می توانند زندگی شما را در شرایط اضطراری نجات دهند.
- حل کننده های لخته (ترومبولیتیک): این داروها به حل شدن لخته سرعت می بخشند. آنها به طور معمول برای شرایط اضطراری استفاده می شوند، زیرا عوارض جانبی میتواند شامل مشکلات خونریزی خطرناک باشد.
ممکن است برای برداشتن لخته های دردسرساز، به خصوص آنهایی که جریان خون را به ریه ها یا قلب محدود می کنند، جراحی نیاز باشد. به گفته کلینیک مایو، برخی از روش های جراحی که پزشک شما در مورد آمبولی ریه استفاده می کند عبارتند از:
- فیلتر ورید: پزشک شما یک برش کوچک ایجاد میکند، سپس از یک سیم نازک برای نصب یک فیلتر کوچک در بزرگ سیاهرگ پایینی شما استفاده میکند. بزرگ سیاهرگ، سیاهرگ اصلی است که از پاهای شما به سمت راست قلب منتهی می شود. این فیلتر از لخته شدن خونی که از پاهای شما به ریه ها می روند، پیشگیری میکند.
- برداشتن لخته: یک لوله نازک به نام کاتتر، لخته های بزرگ را از رگ های شما می کشد. این روش به دلیل دشواری، به طور کامل اثربخش نیست، بنابراین همیشه برای درمان ترجیح داده نمی شود.
- جراحی باز: پزشکان تنها در شرایط اضطراری زمانی که فرد دچار شوک شده است یا داروها برای شکستن لخته عمل نمی کنند، جراحی باز انجام می دهند.
مراقبت های پس از درمان
بعد از دریافت درمان مناسب برای آمبولی ریه در بیمارستان، به شما توصیه میشود به دنبال درمان علت اصلی باشید. علت اصلی به طور معمول ترومبوز ورید عمقی است.
برای جلوگیری از بازگشت لخته های خون، احتمالا مصرف داروهای ضد انعقادی مانند هپارین و وارفارین را شروع خواهید کرد. همچنین ممکن است نیاز به استفاده از جوراب های واریس (مانند جوراب های بسیار تنگ هستند) و یا وسیله های دیگر برای جلوگیری از لخته شدن خون در پاها داشته باشید.
پس از درمان آمبولی ریوی، ورزش منظم پاها نیز یک مولفه کلیدی خواهد بود. پزشک شما دستورالعمل های کاملی در مورد نحوه مراقبت از خود برای جلوگیری از لخته شدن خون در آینده به شما ارائه خواهد داد.
- healthline
منبع تصاویر
- verywellhealth
- webmd
- medicalnewstoday
- livestrong
- admiskitim
- istockphoto
- revascular
نظرات کاربران