زونا چیست؟چه کسانی در معرض خطر ابتلا به زونا قرار دارند؟
اگر تا به حال آبله مرغان گرفته اید (تقریباً تمام بزرگسالان آبله مرغان را تجربه کرده‌اند) هنوز در بدن شما فرصت خوبی برای این ویروس و ابتلا به بیماری زونا وجود دارد. ویروس زوستر آبله مرغان میتواند چندین دهه بدون ایجاد هیچ گونه علائمی، نهفته باقی بماند. در برخی افراد، این ویروس فعال می‌شود و در امتداد فیبرهای عصبی به پوست منتقل می‌شود. نتیجه، بثورات دردناک و مشخصی به نام زونا است.
آیا شما هم در معرض خطر زونا هستید؟
بثورات زونا چطور به نظر می‌رسد؟
بثورات زونا میتواند دسته مشخصی از تاول‌هایی باشند که پر از مایع هستند، اغلب در گروهی در یک طرف کمر ظاهر می‌شوند. این شکل ظاهری، اصطلاح “زونا” را توضیح می‌دهد، زونا از کلمه لاتین به معنی کمربند می‌آید. رایج‌ترین محل بعدی که این بیماری ایجاد می‌شود در یک طرف پیشانی یا اطراف یک چشم است. اما تاول‌های زونا میتواند در هر جای بدن ایجاد شوند.
علائم زونا: قبل از بروز بثورات
علائم اولیه این بیماری یک تا پنج روز قبل از بثورات ظاهر می‌شوند. این علائم هشدار دهنده معمولاً در محلی که در آن بثورات ایجاد می‌شود، بروز خواهند کرد:
- خارش
- مور مور شدن
- سوزش
- درد
سایر علائم زونا
در حالی که درد موضعی و راش (بثورات) نشانه‌های بارز این بیماری هستند، علائم دیگر می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- تب
- لرز
- سردرد
- ناراحتی معده
زونا و بیماری‌های مشابه دیگر
تاول‌های کوچکی که تنها بر روی لب‌ها یا اطراف دهان ظاهر می‌شوند ممکن است زخم‌های سرد باشند، که گاهی اوقات تبخال نامیده می‌شوند. آن‌ها زونا نیست، اما توسط ویروس هرپس سیمپلکس ایجاد می‌شوند. تاول‌هایی که می‌خارند و پس از زمان پیاده روی، باغبانی، و یا بیرون رفتن از منزل ظاهر می‌شوند می‌توانند واکنشی به پیچک، بلوط، و یا سماق سمی باشند(که در تصویر با عنوان poison ivy آمده است). اگر مطمئن نیستید که چه چیزی باعث این مشکلات پوستی شده است، به پزشک مراجعه کنید.
چه عواملی باعث زونا می‌شوند؟
ویروس واریسلا زوستر دلیل آبله مرغان و زونا است. نخستین بار کسی که در معرض این ویروس قرار گرفت، باعث شیوع و ایجاد زخم‌هایی شد که خارش داشتند و به عنوان آبله مرغان شناخته شدند. این ویروس هرگز از بین نمی‌رود، بلکه در سلول‌های عصبی مستقر می‌شود و میتواند سال‌ها بعد دوباره فعال شود، و موجب این بیماری شود. این بیماری هرپس زوستر نیز نامیده می‌شود، اما با ویروسی که باعث تبخال تناسلی می‌شود، ارتباطی ندارد.
تشخیص زونا
پزشک معمولاً میتواند این بیماری را تنها با نگاه به بثورات تشخیص دهد. اگر علائم این بیماری را داشتید، و حتی اگر فکر می‌کنید هرگز آبله مرغان نداشته‌اید، به پزشک مراجعه کنید. بسیاری از موارد آبله مرغان در دوران کودکی به اندازه‌ای خفیف هستند که مورد توجه قرار نمی‌گیرند، اما این ویروس باز هم میتواند زنده بماند و دوباره فعال شود. برای جلوگیری از عوارض، شروع درمان به محض ظاهر شدن علائم این بیماری، حائز اهمیت است.
زونا چه مدت طول می‌کشد؟
تاول‌های این بیماری معمولاً طی ۷ تا ۱۰ روز زخم می‌شوند و در دو تا چهار هفته به طور کامل ناپدید می‌شوند. در اکثر افراد سالم، تاول‌ها هیچ جای زخمی به جای نمی‌گذارند و درد و خارش پس از چند هفته یا چند ماه از بین می‌رود. اما در افرادی با سیستم ایمنی ضعیف، تاول‌های زونا ممکن است به موقع بهبود نیابند.
چه کسانی در معرض خطر زونا هستند؟
هر کسی که تا به حال آبله مرغان داشته است میتواند دچار این بیماری شود، اما این خطر با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد. افراد بالاتر از سن ۶۰ سالگی نسبت به کودکان زیر ۱۰ سال، ۱۰ برابر بیشتر احتمال دارد به این بیماری مبتلا شوند. عوامل دیگری که شانس ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند، عبارتند از:
- برخی از داروهای سرطان
- داروهای استروئیدی
- استرس طولانی مدت یا ضربه روحی روانی
- سیستم ایمنی ضعیف ناشی از بیماری‌هایی مانند سرطان یا اچ آی وی
- یک چهارم از بزرگسالان در مرحله‌ای از زندگی خود دچار این بیماری خواهند شد، و بسیاری از افراد سالم هستند.
آیا زونا مسری است؟
بله، اما نه به روشی که ممکن است فکر کنید. بثورات زونا موجب شیوع این بیماری در فرد دیگری نخواهند شد، اما گاهی اوقات میتواند عامل بروز آبله مرغان در کودک شود. افرادی که هرگز آبله مرغان نداشته‌اند، و یا برای جلوگیری از آن واکسن زده‌اند، می‌توانند این ویروس را از طریق تماس مستقیم با زخم‌های باز زونا دریافت کنند. بنابراین بثورات زونا را بپوشانید و از تماس با نوزادان، همچنین زنان بارداری که هرگز آبله مرغان نداشته‌اند و یا واکسن آبله مرغان نزده‌اند، اجتناب کنید.
آیا زونا میتواند موجب درد مزمن شود؟
در برخی از افراد، درد ناشی از این بیماری ممکن است ماه‌ها یا حتی سال‌ها پس از بهبود بثورات باقی بماند. این درد، که به خاطر اعصاب آسیب دیده در پوست و در زیر پوست، به عنوان نورالژی پست هرپتیک شناخته شده است. برخی دیگر خارش مزمنی در منطقه ای که در آن زمانی بثورات وجود داشته است، احساس می‌کنند. در موارد شدید، درد یا خارش ممکن است برای بروز بی خوابی، کاهش وزن و افسردگی به اندازه کافی بد باشند.
دیگر عوارض زونا
اگر بثورات زونا در اطراف چشم یا پیشانی ظاهر شود، میتواند موجب عفونت چشم و از دست دادن موقت یا دائم دید شود. اگر ویروس این بیماری به گوش حمله کند، فرد ممکن است دچار مشکلات شنوایی یا تعادل شود. در موارد نادر، ویروس این بیماری ممکن است به مغز و یا نخاع حمله کند. با شروع به موقع درمان‌های مخصوص می‌توان از این عوارض جلوگیری کرد.
درمان: داروهای ضد ویروسی
در حالی که هیچ درمانی برای این بیماری وجود ندارد، داروهای ضد ویروسی می‌توانند ویروس‌ها را مورد حمله قرار دهند. درمان سریع میتواند یک مورد از زونا را کوتاه‌تر و خفیف‌تر کند، در عین حال خطر ابتلا به نورالژی پست هرپتیک را به نصف کاهش می‌دهد. پزشکان شروع داروهای ضد ویروسی تجویزی را در هنگام بروز اولین راش زونا توصیه می‌کنند. گزینه‌های دارویی عبارتند از: آسیکلوویر، والسیکلویر یا فامیسکلویر.
درمان: تسکین بثورات پوستی
مسکن‌ها و لوسیون های ضد خارش بدون نسخه، مانند کالامین، می‌توانند درد و خارش ناشی از بثورات زونا را کاهش دهند. اگر درد شدید است یا بثورات نزدیک چشم و گوش متمرکز شده‌اند فوراً با پزشک مشورت کنید. داروهای دیگر، مانند کورتیکواستروئیدها، نیز می‌توانند برای کاهش التهاب تجویز شوند.
مراقبت در منزل برای زونا
حمام کلوئیدی و یا بلغور جو دوسر روش‌های قدیمی برای تسکین خارش آبله مرغان هستند و می‌توانند به تسکین این بیماری نیز کمک کنند. برای سرعت بخشیدن خشک شدن تاول‌ها، گذاشتن پارچه‌ای مرطوب و سرد روی بثورات را نیز می‌توانید امتحان کنید (اما در هنگام استفاده لوسیون کالامین یا کرم‌های دیگر این کار را نکنید.) در صورتی که پزشک به شما اجازه کار داد، هنگام گذراندن دوره نقاهت بعد از زونا فعال باقی بمانید. ورزش ملایم و یا انجام فعالیت مورد علاقه میتواند به دور نگه داشتن ذهن شما از ناراحتی کمک می‌کند.
واکسن زونا
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها، به افراد در سنین ۶۰ سال و بالاتر دریافت واکسن زونا، زوستاوکس را توصیه می‌کند. در آزمایشی بزرگ، این واکسن خطر ابتلا به این بیماری را به نصف کاهش داد و خطر ابتلا به نورالژی پست هرپتیک را حدود ۶۷٪ کاهش داد. این واکسن شیوع فعلی زونا را برطرف نمی‌کند، اما در صورتی که قبلاً زونا داشته‌اید، میتواند از بروز حملات در آینده جلوگیری کند. سازمان غذا و دارو، زوستاوکس را برای افراد در سن ۵۰ سالگی بسته به راهنمایی پزشک، تأیید کرده است.
چه کسانی نباید واکسن زونا را دریافت کنند؟
در صورتی که موارد زیر را دارید واکسن زونا را دریافت نکنید:
- اگر باردار هستید.
- اگر اچ آی وی/ایدز و یا سیستم ایمنی ضعیفی دارید.
- اگر تحت درمان شیمی درمانی یا پرتو درمانی هستید.
- اگر داروهای مصرف می‌کنید که سرکوب کننده سیستم ایمنی بدن است.
- اگر دارای سابقه لوسمی یا لنفوم هستید.
- اگر به ژلاتین، آنتی بیوتیک نئومایسین، و یا هر عنصر دیگر در این واکسن آلرژی دارید.
آبله مرغان و زونا
از اواخر سال ۱۹۹۰، بسیاری از کودکان در ایالات متحده واکسن آبله مرغان را برای محافظت در برابر آبله مرغان دریافت کرده‌اند. این واکسن از گونه ضعیف شده ویروس زوستر آبله مرغان استفاده می‌کند که کمتر احتمال دارد مدتی طولانی در بدن باقی بماند.
سایت پزشکی و مجله سلامتی راستینه
نظرات کاربران