نفخ یا باد شکم اصطلاحی پزشکی برای تعریف آزاد شدن گاز از دستگاه گوارش و خاج شدن آن از طریق معده مورد استفاده قرار می گیرد. نفخ شکم (باد شکم) در زبان عامیانه با نام های دیگری همچون گوز، چس، بو و … نیز شناخته می شود. باد شکم و خارج کردن آن امری نرمال و طبیعی همچون عرق کردن، تنفس و تپش قلب می باشد. در همه افراد حتی آنهایی که حس نمی کنند در روز باد شکم خارج می شود. برطبق تحقیقات بطور متوسط روزانه ۱۵ مرتبه باد از شکم افراد خارج می گردد.باد شکم، پرتعداد و شدید(مفرط) می تواند باعث ناراحتی، خجالت و یا استرس بخصوص هنگامیکه نزدیک سایر افراد بوده و یا در مهمانی و مکان های اجتماعی می باشید، شود. پزشکان معتقدند در بیشتر موارد این مشکل را می شود با تغییرات سبک زندگی و رژیم غذایی کنترل نمود.

دلایل باد شکم (نفخ شکم)

دلایل معمول نفخ شکم (باد معده) شامل:

• هوای بلعیده شده، اگر هوایی که هنگام خوردن و آشامیدن و بهمراه خوراکی ها و آشامیدنی ها بلعیده می شود، با آروغ و از طریق دهان خارج نشود، در دستگاه گوارش جمع شده و از مقعد خارج می شود.
• غذاها و نوشیدنی ها، میزان گازی که در اثر خوردن غذاها و نوشیدنی ها و تلاش برای هضم آنها تولید می شود، بین افراد مختلف و خوراکی های مختلف، چه از نظر حجم و چه از نظر بو متفاوت می باشد.
• یبوست، این مشکل عموما باعث نفخ شکم شده اما عموما میزان گاز را افزایش نمی دهد.
• داروها و یا مکمل های دارویی، انواع مختلف داروها و همچنین مکمل ها می توانند باعث ایجاد باد معده گردند.
• بیماری های خاص، همچون بیماری انسداد روده، بیماری کرون و یا سندرم روده تحریک پذیر.
• تغییرات در سطح هورمونی، این نوع باد معده بیشتر در خانم ها بخصوص قبل از دوران قاعدگی رخ می دهد.

خوراکی هایی که باعث باد شکم (نفخ معده) می شوند

خوراکی هایی که باعث باد معده می شوند عموما آنهایی هستند که پر از بعضی از انواع پلی ساکارید (polysaccharides) بخصوص الیگوساکاریدها از قبیل اینولین می باشند. مثال هایی از این غذاها شامل:

• کنگر فرنگی، بروکلی، کلم، گل کلم، تره فرنگی، تربچه، شلغم
• حبوبات همچون لوبیا، عدس و سایر انواع حبوبات
• بادام زمینی، جو، گندم و مخمر درون بعضی از غذاها همچون نان
• سیر، موسیر، پیاز و سیب زمینی و سیب زمینی شیرین
• لبنیات در افرادیکه با لاکتوز مشکل دارند
• قندها و شیرین کننده های مصنوعی
• نوشابه های گازدار، ماءالشعیر و آب میوه ها

درمان و پیشگیری نفخ و یا باد شکم

این درمان شامل انواع درمان ها همچون درمان با رژیم غذایی و تغییرات سبک زندگی و یا درمان دارویی می باشد.

درمان باد معده با رژیم غذایی

اجتناب از مصرف خوراکی هایی که باعث ایجاد نفخ و باد شکم در شما می گردد. برای پیدا کردن این خوراکی ها از پزشک و یا متخصص تغذیه کمک بخواهید. لازم است که در صورت بعضی از غذاها سایر غذاهایی که مصرف می کنید به شکلی باشد که همه نیاز های بدن شما را تامین نماید. غذاهایی که در زیر بیان میکنیم راحت تر هضم می شوند:

موز، مرکبات، انگور، سیب زمینی، برنج، کاهو، ماست (البته در افرادی که توانایی تحمل لاکتوز را ندارند، این خوراکی هم اذیت می کند)

چندین توصیه دیگر برای کاهش باد و نفخ معده شامل:

• خوردن غذا در حجم ها و وعده های کوچک تر، چرا که خیلی از افرادیکه به جای سه وعده غذایی حجیم شش وعده غذایی کم حجم مصرف می کنند، کم تر به باد شکم مبتلا می شوند. در ضمن خوردن چای نعناع نیز کمک کننده است.
• یواش خوردن، غذاها را سریع قورت نداده و بخوبی بجویید تا هضم آنها در معده راحت تر باشد.
• نجویدن آدامس، چراکه با جویدن آدامس فرد هوای بیشتری بلعیده و طبیعتا بیشتر احتمال باد معده و نفخ در وی وجود دارد.
• ترک سیگار، چراکه هنگامیکه شما سیگار می کشید هوای بیشتری را می بلعید و همچنین سیگار باعث بهم ریختن دستگاه گوارش می شود، ترک سیگار در خیلی از افراد می تواند کمک کننده باشد.
• ورزش کردن، نه تنها ورزش برای سلامت عمومی بدن خوب می باشد، بلکه باعث بهبود عملکرد دستگاه گوارش و در نتیجه کاشه میزان نفخ و باد شکم گردد.

درمان های دارویی برای نفخ شکم و باد معده

• داروهای حاوی زغال که در داروخانه ها موجود می باشند با جذب گازهای درون دل و روده کمک به بهبود نفخ معده می نمایند. البته قبل از مصرف این داروها با پزشکتان مشورت نمایید چراکه این دارو ها ممکن است مواد لازم سایر دارو ها را نیز جذب نماید.
• پروبیوتیک ها، نیز در بعضی از افراد کمک به کاهش باد شکم می نماید.
• ریفاکسیمین، این دارو آنتی بیوتیکی که برای درمان اسهال مصرف می شود، تاثیری هم برروی باد شکم دارد.

سایت پزشکی و مجله سلامتی راستینه