روماتیسم و دیگر مشکلات مفصلی
روماتیسم برای ما نام آشنایی است …
در این مقاله از دلایل نقرس ، آرتروز ، آرتریت روماتوئید و دیگر مشکلات مفصلی و رژیم تغذیه ای خوب و هدفمند صحبت می کنیم .
اگر اعضا و مفاصل خود را هنگام بیدار شدن از خواب شبانه ، نمی توانید تکان دهید یا با درد و با زحمت زیاد آن ها را به حرکت در می آورید ، احتمالاً در روزهای قبل ، کارهای سنگین بدنی یا ورزش طولانی مدت انجام داده اید که این رویداد ، طبیعی تلقی می شود و جای نگرانی وجود ندارد . چرا که ناشی از کوفتگی عضلات و تجمع اسید لاکتیک به علت ورزش ناگهانی یا راه پیمایی طولانی مدت است که با انجام چند حرکت سبک و نرمش های ملایم ، همه چیز به حالت عادی برخواهد گشت ولی اگر جزو افرادی هستید که این حالت ، بدون هیچ علتی در شما ایجاد شده و هر روز ، بعضی از مفاصل بدن تان بیشتر از روز قبل فعالیت عادی و روان خود را از دست می دهد دقت کنید .
اگر حرکات مفاصل شما صبح ها بسیار دردناک صورت می گیرد و به سختی و کندی آن ها را به تحرک وا می دارید ، ممکن است نارحتی خاص یا بیماری بخصوصی عامل آن باشد که باید خیلی سریع و به موقع علت یابی شود .
بنابراین توصیه و تأکید می شود که بدون اتلاف وقت به یک متخصص روماتولوگ یا ارتوپد مراجعه کنید . چون احتمال زیادی وجود دارد که شما به یکی از انواع متعدد آرتریت مبتلا شده باشید ، بخصوص اگر دارای اضافه وزن یا درجاتی از چاقی نیز باشید .
مشکلات حرکتی و درد مفاصل در اغلب موارد ممکن است اولین نشانه آرتریت ، آرتروز و نقرس یا حتی التهاب و تورم بوده باشد که شروع یا آغازگر تحلیل رفتن مفصلی یا غضروفی در بدنمان است که ما اغلب توجهی به پیام های آن نمی کنیم .
متاسفانه اغلب ما ، ماه ها و سال ها این علایم و دردهای هشدار دهنده را نادیده گرفته و به خود درمانی و اجرای توصیه های دوستان و آشنایان می پردازیم ، بدون این که به پزشک یا متخصص مراجعه کنیم . به این ترتیب روز به روز بر شدت بیماری افزوده شده و تحلیل و از بین رفتن تدریجی غضروف و آسیب وارد شده به مفاصل عمیق تر می شود و در نهایت رنج ها افزون ، دردها طاقت فرساتر ، کندی حرکات یا عدم امکان حرکت بیشتر ، و زمین گیری بیشتر خواهد شد . در حالی که اقدام زودهنگام و مراجعه به موقع به متخصص مربوطه و کنترل وزن و کاهش سیستماتیک آن به صورت اصولی ، علمی و تدریجی زیر نظر یک کارشناس یا متخصص تغذیه نه تنها از تورم مفاصل و گسترش بیماری و تحمل درد عذاب آور شما جلوگیری خواهد کرد بلکه صرفه جویی بزرگی نیز از نظر هزینه های درمان بیماری در حالت های پیشرفته یا از کار افتادگی به عمل خواهد آمد .
روماتیسم چیست ؟
سازمان جهانی بهداشت ( WHO ) روماتیسم را چنین توصیف می کند :
بیماری هایی که سیستم های حرکتی به آن مبتلا شده و باعث محدودیت حرکت ، همراه با دردهای طاقت فرسا می شود . این عارضه در چهار گروه اصلی دسته بندی می شود :
- آرتریت روماتوئید ( Rheumatoid Arthrit )
- تغییرات تحلیل رونده در مفاصل و ستون فقرات مانند آرتروز و پوکی استخوان ( Osteoporosis & Arthrose )
- فیبرومیالژی ( Fibromyalgie ) که این بیماری قسمت های نرم بدن را مبتلا می سازد .
- نقرس ( Gaut ) ، نوعی اختلال متابولیک که سبب انباشتگی اسید اوریک و تشکیل کریستال هایی در مفاصل و موجب ایجاد دردهای بسیار طاقت فرسا می شود .
اختلالات سیستم حرکتی در تمام سنین کودکی و جوانی تا سالمندی امکان ظهور و بروز دارند .
نقش و اثر تغذیه در پیشگیری و درمان
نوع تغذیه ، میزان انرژی دریافتی از طریق تغذیه روزمره ، انتخاب یا حذف آگاهانه یک ماده غذایی در پیشگیری ، تسکین یا تقلیل التهاب مفاصل به خصوص مفاصل حرکتی ، اثرات ملموس و اثبات شده ای دارد .
حتی به موازات درمان های دارویی یا جراحی و فیزیوتراپی ، اجرای یک برنامه غذایی متناسب با نوع التهاب و فرسودگی و تخریب مفاصل ، اثرات فوق را تقویت و طول مدت مورد نظر انتظار بهبودی را کوتاه تر می سازد . برای روشن شدن موضوع به چند مثال توجه کنید :
- عوامل کمک کننده به بروز بیماری ممکن است تحت تأثیر نوع مواد غذایی مصرفی و ترکیبات خاص موجود در آن قرار گیرند ، مانند اثرات نامطلوب پورین در بیماری نقرس که از طریق مصرف انواع گوشت ها ، امعا و احشا ، حبوبات به ویژه عدس ، غلات حاوی سبوس و قارچ و اسفناج در بدن تولید می شود .
غذاهای نامناسب و غنی از پورین برای افرادی که در معرض خطر ابتلا به نقرس هستند عبارتند از : گوشت قرمز به خصوص فیله کباب ، گوشت خرگوش ، پوست سرخ کرده پرندگان که حاوی ۳۰۰ میلی گرم پورین است ، انواع کالباس ، قلوه و جگر گاو ، ( ۳۵۰ میلی گرم پورین ) ، کنسرو ماهی های سرخ کرده با پوست ( ۳۲۰ – ۱۳۰ میلی گرم پورین ) حبوبات ، لوبیای سویای خشک یا به صورت آجیل ( ۲۲۰ میلی گرم ) عدس ( ۲۰۰ میلی گرم ) لوبیای سفید ( ۱۸۰ میلی گرم ) ، نخود ( ۵۰ میلی گرم ) ، و در مغزها دانه خشخاش ( ۱۷۰ میلی گرم ) تخم آفتابگردان ( ۱۶۰ میلی گرم ) ، بادام زمینی ( ۹۰ میلی گرم ) و کنجد ( ۸۰ میلی گرم ) . - بعضی از ترکیبات دارای اثرات مساعد کننده یا بازدارنده در روند ایجاد التهاب مفاصل یا تشدید سرعت تغییر شکل و فرسودگی مفاصل هستند . مثلاً در مبتلایان به انواع آرتریت و پلی آرتریت ها ، حذف یا جایگزین کردن بعضی از مواد غذایی حاوی ترکیبات آغازگر – که ساخت و تولید مواد محرکه را افزایش یا کاهش می دهند … مانند مواد غذایی حاوی اسیدهای چرب اشباع شده و اسید آراشیدونیک .
- میزان غذای دریافتی دارای اثرات غیر مستقیم بر افزایش و کاهش فشار وارده به مفاصل مهم بدن از طریق افزایش وزن و بروز چاقی تحت تأثیر مصرف غذاهای متراکم از انرژی ، یا برعکس کاهش اصولی و تدریجی وزن بدن توسط مواد غذایی حجیم ولی با تراکم انرژی کمتر است .
- تغییر نوع ، میزان ، کیفیت غذای مصرفی و افزایش فعالیت های بدنی به صورت زنجیره ای می تواند موجب پیشگیری یا تعدیل و درمان بیماری هایی که زمینه ساز پیدایش یا تشدید بیماری های مختلف دیگر هستند ، شود که مانند دیابت ، آرترواسکلروز ، اختلالات سوخت و ساز چربی های خون یا آلرژی و حساسیت به مواد غذایی مصرفی ( مانند عدم تحمل به لاکتوز ، فروکتوز و گلوتن ) .
تأثیر ماهی و میوه و سبزیجات
آنتی اکسیدان ها یک اثر محافظتی در بروز بیماری های روماتوئیدی دارند چرا که رادیکال های آزاد به خصوص پراکسیدها از عوامل آسیب رسان به مفاصل تلقی می شوند . زمانی که التهابی در قسمتی از بدن پدیدار می شود ، در صورت عدم وجود مقادیر کافی ترکیبات آنتی اکسیدانی مانند ویتامین C ، ویتامین E و بتاکاروتن و مواد معدنی آنتی اکسیدانی مانند سلنیم یک عمل زنگ زدگی یا اکسیداسیون اتفاق می افتد که دلیل آن عدم مصرف مواد غذایی حاوی ترکیبات مذکور در برنامه روزانه است .
بنابراین به منظور پیشگیری یا تعدیل آرتریت روماتوئید با گنجاندن مواد غذایی تهیه شده از منابع گیاهی ، حذف یا کاهش مواد غذایی دارای اسید آرشیدونیک و جایگزینی آن ها با مواد غذایی دارای اسیدهای چرب امگا ۳ می توانیم با بیماری مقابله کرده و از پیشرفت سیر بیماری و افزایش روزافزون درد و رنج خشکی مفاصل حرکتی جلوگیری کنیم .
( ماهی بخصوص ماهی های پرچرب منبع خوبی برای تأمین اسیدهای چرب امگا ۳ محسوب می شوند . به موازات استفاده از برنامه غذایی متناسب و متعادل ، گنجانیدن ۲ وعده ماهی در طول هر هفته بسیار تاثیر گذار خواهد بود ) .
تغذیه روزمره ( گوشت ، زرده تخم مرغ و سوسیس و کالباس ) با ما چه می کند ؟
یک تغذیه ی هدفمند و حساب شده ، از تورم ، التهاب ها و افزایش گرما در نواحی ملتهب و مفاصل آسیب دیده کاسته و شدت درد را کاهش می دهد . مبتلایان به بیماری های خود ایمنی به خصوص آرتریت روماتوئید تحت تأثیر غذاهایی که منجر به افزایش سطح و سرعت ساخت ایکوزانوئید شود ( مانند غذاهای حاوی اسید آرشیدونیک ) بر وِخامت بیماری شان افزوده می شود . بر عکس با حذف یا تحلیل این مواد غذایی و جایگزینی آن ها با مواد غذایی و روغن های حاوی امگا ۳ بخصوص DHA و EPA از شدت بیماری و التهاب مفاصل آنها کاسته می شود و سطح مصرف داروهای تجویزی را کاهش می دهد .
از جمله غذاهایی که حاوی اسید آراشیدونیک هستند و میل کردن آن ها زمینه ساخت ترکیبات واسطه ای مساعد کننده بروز التهابات و شدت یافتن تخریب استخوان ها و تحلیل غضروف را فراهم می سازند عبارتند از : زرده تخم مرغ ( هر ۱۰۰ گرم حاوی ۳۰۰ میلی گرم آراشیدونیک ) ، سوسیس و کالباس بخصوص سوسیس های تهیه شده از جگر ( هر ۱۰۰ گرم حاوی ۲۳۰ میلی گرم آراشیدونیک ) و گوشت مصرفی از منابع گاو ، گوساله و مرغ ( هر ۱۰۰ گرم حاوی ۱۳۰ – ۵۳ میلی گرم آراشیدونیک ) حذف یا تقلیل مقدار مصرف منابع گوشتی و استفاده از رژیم های شیر با گیاه خواری ، ( Lacto Vegetarianism ) که اسید آراشیدونیک بسیار کمی دارد ، در کنار بهره گیری از مواد غذایی حاوی اسیدهای چرب امگا ۳ قابل توجه مثل روغن ماهی ، گردو ، تخم کتان ، کنجد و استفاده بیشتر از میوه و سبزیجات پخته و خام در تقلیل دردها ، کند کردن روند سیر بیماری و بهبود نسبی عوارض بیماری نقش مؤثری ایفا می کنند .
لازم به یادآوری است رعایت رژیم غذایی مذکور ، آثار درمانی خود را بعد از سه ماه نمایان کرده و در طول یک سال ادامه تغذیه بر همین منوال ، اثرات ملموس تر و پایدارتری در کنترل سیر بیماری و کاهش التهابات و صدمات و دردهای ناشی از آن پدیدار خواهد کرد .
حساسیت یا آلرژی به مواد غذایی : در برخی از بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید ، مصرف یک ماده غذایی حساسیت برانگیز به شدت و حدت بیماری می افزاید . به طور کلی نمی توان یک چهارچوب مشخص برای این مواد تعیین کرد ، ولی در هر فرد مبتلا به خشکی و التهاب مفاصل و تحلیل رفتن غضروف ، توجه به برنامه غذایی و شناخت عوامل حساسیت برانگیز و حذف آن ها می تواند از این موارد جلوگیری کند .
سایت پزشکی و مجله سلامتی راستینه
منبع تصاویر
نظرات کاربران