آسیب دیدگی ورزشی

بروز حوادث و آسیب در ورزش ، امری اجتناب ناپذیر است و ورزشکار همواره در معرض یکسری خطرات بالقوه قرار دارد که در صورت آگاهی از علت آسیب دیدگی ورزشی و نحوه درمان صدمات ، از ناتوانایی های بعدی پیشگیری خواهد شد .

پیشگیری از آسیب دیدگی ورزشی

قبل از هرگونه فعالیت ، ورزشکار بایستی با توجه به ویژگی های بدنی و فعالیتی که قصد انجام آن را دارد مورد معاینه قرار گیرد . به عنوان مثال یک تکواندوکار نوجوان در مقایسه با یک تکواندوکار حرفه ای از روند متفاوتی برخوردار است . در معاینه یک کودک ورزشکار می توان به تمام مشکلات پزشکی بالقوه او پی برد ، زیرا معاینات اولیه شرایطی را که مانع فعالیت ورزشی خاصی می شود به خوبی آشکار می سازد . در ورزشکار بزرگتر ، به دلیل رشد و قدرت افزون تر این احتمال کاهش می یابد . در این دوران هدف معاینه کننده فقط بررسی اثرات آسیب دیدگی قبلی ، کنترل کیفی این آسیب ها و توان بخشی ورزشکار به منظور آمادگی برای فعالیت بعدی می باشد .

هدف از معاینه

1. مشخص کردن نقایص یا شرایطی که ورزشکار را در معرض خطر قرار داده و احتمال آسیب دیدگی ورزشی وی را افزایش می دهد .
2. جلب توجه ورزشکار نسبت به ضعف یا عدم تعادل عضلانی و کمک به او در رفع آن ها ، قبل از شرکت در فعالیت های ورزشی .
3. تعیین این که آیا علی رغم مشکل قابل تشخیص ، ورزشکار قادر به شرکت در فعالیت ورزشی شدید می باشد یا خیر .

اصول پیشگیری

یک برنامه خوب پیشگیری از آسیب دیدگی ورزشی شامل موارد زیر است :

1. تجهیزات ورزشی مناسب
2. محیط ایمن ورزشی
3. آشنایی ورزشکار با آسیب ها
4. معاینه کامل بدنی
5. آمادگی جسمانی

• تجهیزات ورزشی 

تجهیزات حفاظتی برای کاهش احتمال وقوع و کاهش شدت صدمه مورد نیازند . در برخی ورزشها مانند ورزش های رزمی ، بعضی از ورزشکاران در استفاده از وسایل حفاظتی کامل ، کوتاهی می کنند . به عنوان مثال در تکواندو استفاده از هوگو ( محافظ تنه ) و ساعد بند و ساق بند ، خطرات ناشی از ضربه را به شدت کاهش می دهد .

• محیط ایمن ورزشی

یک مربی خوب باید مطمئن شود زمین ورزشکار ایمن است . مثلاً وسایل اطراف زمین ورزشی باید فاصله مناسبی داشته باشد که احتمال برخورد ورزشکار با آن ها نباشد و تجهیزات نصب شده بر دیوار ، دارای لبه های تیز و بُرنده نباشند و کلیه چراغ های روشنایی دارای حفاظ باشند تا در صورت شکستن حبابهای چراغ روی سر و صورت ورزشکار نریزد . مربی مسئول تأمین محیط مناسب از نظر دما ( سردی و گرمی ) و رطوبت مناسب ، آفتاب شدید ، دود غلیظ ، آلودگی هوا و شرایط ناگوار محیطی است .

•  آشنایی ورزشکار با آسیب دیدگی ورزشی 

وظیفه مربی است که به ورزشکار آموزش دهد که چگونه می شود از صدمات و حوادث پیشگیری کند و باید در این راه جدی باشد . باید به ورزشکار آموزش داد در ورزش چه خطرارتی معمول است و چه اقداماتی می توان انجام داد تا از وقوع این خطرات کاسته شود . موفقیت این اقدامات پیشگیرانه به همکاری کامل ورزشکار بستگی دارد . باید به ورزشکار آموزش داد که اقدامات پیشگیرانه هم بخشی از ورزش است و انجام آن مستلزم همکاری است .

باید به آنها آموخت که مواظب سلامت خود و دیگران باشند تا آسیب دیدگی ورزشی که اغلب حاصل بی دقتی و بی توجهی است رخ ندهد .

• معاینه بدنی

هر یک از علاقمندان به رشته های ورزشی ، باید قبل از ثبت نام در کلاس از نظر سلامتی جسمی و روانی معاینه کامل شوند و از آنها درباره ی وضعیت سلامتشان و آسیب دیدگی ورزشی و صدماتی که قبلاً به آنها وارد شده ، سؤالاتی پرسید . معاینه جسمی مطلوب شرح حالی از ایمن سازیهای قبلی ، ارزیابی مجدد مشکلات گذشته و بررسی مشکلات حاضر را شامل می شود . یک معاینه باید مشتمل بر ارزیابی قد ، وزن ، فشار خون ، قلب و ریه ، پوست ، چشمها ، گردن ، تنه ، اندامهای تحتانی و فوقانی و بیماری های واگیردار علاقمندان به ورزش باشد . باید آزمون نهایی برای انعطاف پذیری ، شُلی و سفتی عضلات و مفاصل ، قدرت و تعادل انجام گیرد .

• آمادگی جسمانی

اگر آمادگی یک ورزشکار کم باشد ، احتمال بروز آسیب و صدمه بسیار زیاد است ، امّا اگر ورزشکار از آمادگی جسمانی خوبی برخوردار باشد ، این خطرات به حداقل خواهد رسید . مربی باید بر اهمیّت آمادگی جسمانی و کاربرد آن در ورزش و پیشگیری از آسیب دیدگی ورزشی تأکید داشته باشد . مثلاً اکثر ورزشکاران گرم کردن بدن را به عنوان بخش لاینفک مسابقه یا جلسه تمرین می دانند . گرم کردن کمک می کند تا بدن و افکار بازیکنان برای مسابقه یا تمرین ٬ آمادگی کامل داشته باشد . این گونه ورزشکاران اعتقاد دارند که گرم کردن نه فقط به سطح نمایش حرکتی آنها کمک می کند ، بلکه از آسیب دیدگی ورزشی نیز جلوگیری می نماید .

به نظر می رسد که بیشتر تحقیقات بر گرم کردن بدن صحه می گذارند . ظاهراً بالا رفتن درجه حرارت عضلات برای کسب بالاترین حد توان ورزشی لازم است ، گرچه افزایش حرارت درونی نیز به عنوان یک معیار مطرح می باشد .

وقتی بدن گرم است ، ورزشکار با کارآیی ، اطمینان و میزان قدرت بیشتری به فعالیت می پردازد .

برخی از مزایای گرم کردن :

افزایش حداکثر اکسیژن دریافتی ، کاهش اکسیژن مورد نیاز یک فعالیت خاص ، کاهش مقاومت جریان خون ریوی ، افزایش سرعت انتقال جریان عصبی – عضلانی خاص می باشند . ضمناً گرم کردن از نقطه نظر روانی کمک می کند تا ورزشکار بر روی حرکتی که قصد انجام آن را دارد توجه و تمرکز بیشتری داشته باشد .

هر ورزشکار باید تشویق شود تا برنامه گرم کردن را بر اساس نوع ورزش و نیازهای خود انجام دهد . روش گرم کردن ورزشکار بیشتر به تأثیرات ذهنی روحی – روانی ، اعتقادی ، نفوذ مربی ، یا بر آنچه که به عنوان گرم کردن انجام داده و در مسابقه هم موفق بوده ، مبتنی است . امّا برنامه گرم کردن ویژه و کاربرد حرکاتی که ابعاد معینی از یک ورزش خاص را در بر می گیرد در اولویت قرار دارد و بایستی در متن برنامه گرم کردن قرار گیرد . شدت و طول برنامه گرم کردن بر اساس سطح آمادگی و نیازهای ویژه ورزشی تنظیم گردد . برای نمونه ، یک ورزشکار کاملاً آماده با توان ورزشی بالا ، ممکن است به منظور اجرای حداکثر توانایی بالقوه خود ، نیاز به ۲۰ تا ۳۰ دقیقه گرم کردن نسبتاً شدید داشته باشد .

خلاصه ای از برنامه گرم کردن بدن شامل : 

• کشش عضلات
• دویدن آرام
• کشش عضلات
• گرم کردن از طریق فعالیت های ویژه
• مدت استراحت
• مسابقه
• سرد کردن بدن بعد از مسابقه
• کشش بعد از مسابقه

این نوع برنامه به طور کلی برای ورزشکارانی که از سطح آمادگی مطلوبی برخوردار نیستند مناسب نیست ، زیرا به خستگی شدید آنان منجر خواهد شد . برای اینکه درجه حرارت عضله به سطح قابل قبول و رضایت بخشی برسد ، میزان حرارت راست روده باید تا دو درجه افزایش یابد . اگر ورزشکار در شرایط آب و هوای طبیعی به گرم کردن بپردازد و به مرحله ی عرق کردن برسد ، این خود می تواند نشانه رسیدن بدن به درجه حرارت دلخواه باشد . در تحلیل نهایی شواهد کافی و منطقی بر این عقیده صحه می گذارد که تا زمانی که برنامه گرم کردن بدن بر اساس سطح کارآیی و نیازهای ورزشکار طراحی گردد ، مفید و مؤثر خواهد بود .

سایت پزشکی و مجله سلامتی راستینه