آنچه باید در مورد اگزما واریس (درماتیت استاز) بدانید؟

درماتیت استاز یا اگزما واریس ، نوعی اگزما و اختلال پوستی است که ممکن است در افرادی که رگ‌های واریسی دارند بروز کند. این مسئله به دلیل گردش خون ضعیف اتفاق می‌افتد. این بیماری معمولاً قسمت پایین پاها را درگیر می‌کند و ممکن است باعث ایجاد زخم شود.
نام‌های دیگر این بیماری درماتیت گرانشی و اگزمای وریدی است.
این بیماری بیشتر در بزرگ‌سالان به‌ویژه در افرادی که اضافه‌وزن دارند دیده می‌شود. مطالعات نشان می‌دهد که ۲۰ درصد از افراد بالای ۷۰ سال مبتلا به آن هستند.

علائم درماتیت استاز یا اگزما واریس

درماتیت استاز هنگامی اتفاق می‌افتد که جریان خون در قسمت پایین پاها دچار اختلال می‌شود و دریچه‌های موجود در رگ‌ها ضعیف شده و باعث نفوذ خون در بافت‌های بدن شود.
به این بیماری نارسایی وریدی گفته می‌شود و می‌تواند باعث ایجاد علائم درماتیت استاز شود.

در ابتدا، علائم روی مچ پا مشهود می‌شود. این علائم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• سنگین یا دردناک شدن پاها هنگام ایستادن برای مدت طولانی
• تورمی که تا اواخر روز ظاهر می‌شود و بعد از خواب شبانه کم می‌شود.
• رگ‌های واریسی که پوست روی آن خشک، دچار خارش یا تحریک‌شده است.
• قرمزی، تورم و دردناک شدن پوست که ممکن است دچار ترشح‌شده و پوسته‌پوسته شود.

باگذشت زمان، این مشکلات به سمت ساق پا گسترش می‌یابد و علائم دیگری ایجاد می‌شوند.

این علائم شامل موارد زیر هستند:

پوستی که خشک، ترک‌خورده و خارش دارد.
زخم‌هایی به رنگ بنفش یا قرمز یا زخم‌های وریدی روی قسمت پایینی پاها و قسمت بالای پاها پوست به حالت ناهموار درآمده و دردناک می‌شود به‌طوری‌که ترشح داشته و خشک می‌شود. ممکن است عفونت باکتریایی ایجاد شود و رنگ پوست تغییر کند. زمانی که زخم‌ها بهبود می‌یابند، آثار زخم پدیدار می‌شوند.

در برخی افراد، اگزما ممکن است سایر قسمت‌های بدن را هم درگیر کند.
اگر درمان انجام نشود، وضعیت به‌تدریج بدتر می‌شود.

این وضعیت می‌تواند منجر به موارد زیر شود:

• ضخیم و سخت شدن پوست
• انقباض بخش پایین پا
• ایجاد رنگ‌دانه در قسمت‌های عمیق پوست
• قرمز و ناهموار شدن پوست در نواحی آسیب‌دیده
• خارش شدید در پوست
• عوارض بیشتری نیز ممکن است ایجاد شود.

وجود ترک‌ها و وضعیت نامطلوب پوست امکان ورود عفونت باکتریایی را به پوست امکان‌پذیر می‌کند. سلولیت ایجادشده می‌تواند در سراسر پا گسترش یابد. سلولیت عفونتی جدی است که روی بافت‌های عمیق‌تر بدن تأثیر می‌گذارد.

تأثیر درماتیت استاز بر روی پوست و استفاده از داروهای مختلف، باعث می‌شود که لمس آن بخش از پوست باعث بروز حساسیت و درد شدید شود. این وضعیت با عنوان درماتیت تماسی شناخته می‌شود.

علل و عوامل خطر

دریچه‌های موجود در رگ‌های پا، خون را به سمت قلب پمپاژ می‌کنند. با بالاتر رفتن سن افراد، این دریچه‌ها ضعیف شده و باعث نشت خون در قسمت پایینی پا و ایجاد تورم می‌شوند که منجر به ایجاد وضعیتی بنام نارسایی وریدی می‌شود.
مشکلات مربوط به گردش خون می‌تواند منجر به نشت خون و مرگ سلول شده و به درماتیت استاز تبدیل شود.

افرادی بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند که مشکلات زیر را داشته باشند:

• نارسایی وریدی
• رگ‌های واریسی
• فشارخون بالا یا بیماری‌های قلبی
• وجود لخته خون، مانند ترومبوز ورید عمقی (DVT)
• جراحی در آن ناحیه
• نارسایی کلیه

عوامل مربوط به سبک زندگی شامل موارد زیر است:

• ایستادن یا نشستن به مدت طولانی، به‌عنوان‌ مثال در محل کار
• ورزش نکردن
• چربی اضافی بدن

افرادی در معرض خطر بیشتری قرار دارند که دارای اضافه‌وزن یا چاقی هستند و زنانی که چندین بارداری داشته‌اند. وزن اضافی و بارداری فشار اضافی را روی رگ‌های پاها وارد می‌کند.

تشخیص اگزما واریس

پزشک معالج، بیمار را معاینه می‌کند. علائم و نشانه‌های قابل‌مشاهده، نشانگر وجود این بیماری است. پزشک پرسش‌هایی در مورد وضعیت سلامتی بیمار در طول زندگی‌اش، از جمله در خصوص لخته شدن خون، انجام اعمال جراحی، بیماری‌های قلبی و آسیب‌های قبلی در ناحیه آسیب‌دیده را مطرح می‌کند.
در صورت لزوم برای یافتن دلیل عدم گردش خون باید آزمایش‌هایی انجام شود.

آزمایش‌های لازم شامل موارد زیر است:

• آزمایش خون
• سونوگرافی برای تشخیص هرگونه مشکل در جریان خون
• آزمایش عملکرد قلب

آزمایش‌های آلرژی را می‌توان انجام داد، زیرا فرد مبتلا به درماتیت استاز در معرض احتمال بیشتری برای ابتلا به حساسیت پوستی است.

درمان اگزما واریس

درمان بر تسکین علائم متمرکز خواهد بود.
جوراب‌های مخصوص واریس یا پانسمان‌های فشرده‌سازی می‌توانند به کاهش تورم و افزایش گردش خون کمک کنند. همچنین بیمار باید پاهای خود را بالاتر از سطح قلب نگه دارد.
بالا نگه‌داشتن پاها می‌تواند کمک‌کننده باشد. به بیماران توصیه می‌شود که هر ۲ ساعت یک‌بار ۱۵ دقیقه پاهای خود را بالا نگه‌دارند و هنگام خواب آنها را روی بالش بگذارند.

ممکن است داروهایی مانند کورتیکواستروئید یا داروی بازدارنده موضعی کلسینورین (TCI) برای کاهش التهاب ازجمله قرمزی، تورم و درد تجویز شود.
ممکن است زخم‌ها یا ضایعات دارای ترشح نیاز به پانسمان مخصوص داشته باشند. در ابتدا، پانسمان باید هر ۲ تا ۳ روز تعویض شود، اما به‌مرور زمان، یک یا دو بار در هفته کافی خواهد بود.
در صورت وجود سلولیت، تحلیل رفتن پوست و زخم و سایر انواع عفونت‌ها، مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها ضروری خواهد بود. وجود زخم بزرگ ممکن است نیاز به پیوند پوست داشته باشد.
مصرف داروهای آنتی‌هیستامین می‌توانند خارش را کاهش دهند. مرطوب‌کننده‌ها و نرم‌کننده‌ها می‌توانند به کاهش خشکی پوست کمک کنند. متخصصان سازمان ADD توصیه می‌کنند از وازلین یا لایه غلیظی از کرم استفاده کنید که حتماً فاقد عطر و رایحه باشد. پزشکان متخصص پوست یا داروسازان می‌توانند در مورد این گزینه‌ها به افراد مشاوره دهند.
با انجام جراحی می‌توان رگ‌های واریسی را که منجر به ایجاد درد، ناراحتی و زخم‌ها می‌شوند از بین برد.
در صورت تغییر رنگ پوست، متخصص پوست در مورد چگونگی کاهش این موارد به فرد مشاوره خواهد داد.

پیشگیری و کنترل اگزما واریس

نشستن یا سرپا ایستادن به مدت طولانی خطر ابتلا به واریس را افزایش می‌دهد. افراد مبتلا به درماتیت پوستی معمولاً مابقی عمر خود را با این بیماری خواهند گذراند.

کنترل شرایط این بیماری شامل موارد زیر است:

• استفاده از جوراب‌های متراکم‌سازی
• بالا نگه‌داشتن پاها در صورت امکان
• استفاده از دارو برای مراقبت از پوست و در صورت بروز علائم
• مراقبت از پاها می‌تواند به پیشگیری از درماتیت پوستی کمک کند.

اقدامات پیشگیرانه شامل موارد زیر است:

• عدم ایستادن یا نشستن برای مدت طولانی
• استفاده از نرم‌کننده‌ها یا مرطوب‌کننده‌ها برای حفظ مقاومت پوست
• اجتناب از مصرف مواد شوینده و صابون‌هایی که پوست را خشک می‌کنند.
• در پیش گرفتن شیوه زندگی سالم با انجام ورزش و رعایت رژیم غذایی متعادل می‌تواند در جلوگیری از بروز درماتیت پوستی و طیف وسیعی از مشکلات دیگر در زندگی کمک کند.