افتادگی پلک یا پتوز : علل، علائم و درمان آن

افتادگی پلک که پتوز نیز نامیده میشود، ممکن است به علت آسیب، بالا رفتن سن یا اختلالات مختلف پزشکی رخ دهد. این وضعیت زمانی که یک چشم را تحت تاثیر قرار میدهد، پتوز یک طرفه و زمانی که هر دو چشم را درگیر می کند پتوز دو طرفه نامیده میشود. این وضعیت ممکن است بروز کند و دوباره از بین برود و یا ممکن است دائمی باشد. پتوز می تواند در هنگام تولد وجود داشته باشد، که در این صورت به عنوان پتوز مادرزادی شناخته می شود، یا بعدا در طول زندگی بروز کند، که به عنوان پتوز اکتسابی شناخته می شود.
با توجه به شدت بیماری، افتادگی پلک های بالایی می تواند بسته به میزانی که مانع مردمک می شود، بینایی را کاهش دهد یا جلوی دید را بگیرد. در بیشتر موارد، این وضعیت یا به طور طبیعی و یا از طریق مداخله پزشکی حل خواهد شد.

چه کسانی دچار افتادگی پلک می شوند؟

علل احتمالی بسیار زیادی وجود دارند که سبب افتادگی پلک ها میشوند، از علل طبیعی گرفته تا شرایط جدی تر. پزشک میتواند به شما کمک کند تا علت این مشکل را پیدا کنید.
هر کسی می تواند دچار افتادگی پلک ها شود و تفاوت های قابل ملاحظه ای در شیوع این بیماری بین مردان و زنان و بین قومیت ها وجود ندارد. با این حال، این وضعیت در افراد مسن به دلیل فرایند پیری طبیعی، بیشتر دیده میشود. ماهیچه بالا برنده (levator) مسئول بالا بردن پلک است. با بالا رفتن سن، این ماهیچه می تواند کشش یابد و در نتیجه باعث شود که پلک افتاده شود. با این حال، در نظر داشته باشید که افراد در تمام سنین می توانند دچار این وضعیت شوند. گرچه نادر است اما نوزادان گاهی با افتادگی پلک متولد می شوند.
گاهی اوقات علت دقیق پتوز ناشناخته است، اما گاهی اوقات ممکن است به علت تروما باشد. همچنین می تواند ریشه عصبی داشته باشد.

پتوز در کودکان

شایع ترین علت پتوز مادرزادی عدم رشد و شکل گیری صحیح عضله بالابرنده است. کودکان مبتلا به پتوز ممکن است مستعد آمبلوپی نیز باشند که معمولا به عنوان تنبلی چشم شناخته می شود. این اختلال همچنین می تواند دید شما را مختل و یا محدود کند.

عوامل خطرساز افتادگی پلک چیست؟

برخی از شرایط پزشکی نیز می توانند شما را در معرض خطر ابتلا به افتادگی پلک قرار دهند.

شرایط پزشکی

اگر پلک های شما در حال افتادگی است، می تواند نشانه ای از وضعیت پزشکی مهمی باشد، به خصوص اگر این مسئله هر دو پلک را تحت تاثیر قرار دهد. اگر فقط یکی از پلک های شما دچار افتادگی شده است، ممکن است به علت آسیب عصبی یا گل مژه موقتی باشد. جراحی لیزیک یا جراحی آب مروارید گاهی اوقات عامل ایجاد پتوز، در نتیجه کشش عضله یا تاندون، می باشند.

بیماری های جدی

در بعضی موارد، افتادگی پلک ها در پی بیماری های جدی مانند سکته مغزی، تومور مغزی یا سرطان اعصاب و عضلات ایجاد می شود. اختلالات عصبی که عصب یا عضلات چشم را تحت تاثیر قرار میدهند- مانند میاستنی گراویس– نیز می توانند به پتوز منجر شوند.

علائم افتادگی پلک

علائم اصلی افتادگی پلک این است که یک یا هر دو پلک فوقانی پایین می افتد. در برخی موارد این مسئله می تواند بینایی شما را مختل کند. با این حال، بسیاری از افراد متوجه می شوند که پایین افتادن پلک به سختی قابل توجه است و یا همیشه بروز نمیکند. همچنین ممکن است چشم های بسیار خشک یا آبدار داشته باشید و ممکن است متوجه شوید که صورت شما خسته و ملول به نظر میرسد.

قسمت اصلی که دچار مشکل میشود اطراف چشم هاست و ممکن است درد داشته باشید، که همین درد باعث میشود خسته به نظر برسید. بعضی از افراد مبتلا به پتوز شدید ممکن است مجبور شوند سر خود را به عقب خم کنند تا هر بار که صحبت می کنند جلوی خود را ببینند، حتی وقتی یک مکالمه عادی دارند.
پزشک باید افتادگی پلک مداوم را بررسی کند تا مطمئن شود هیچ بیماری اساسی وجود ندارد. در صورت بروز سردرد میگرنی یا سایر مسائل از زمان ابتلا به افتادگی پلک، حتما باید به پزشک مراجعه کنید.

افتادگی پلک چگونه تشخیص داده میشود؟

پزشک شما احتمالا یک معاینه فیزیکی انجام خواهد داد و سوالاتی در مورد سابقه پزشکی شما خواهد پرسید. هنگامی که شما توضیح دادید که افتادگی پلک اغلب چه زمان هایی بروز میکند و چه مدت است دچار این وضعیت هستید، پزشک آزمایشاتی را برای پیدا کردن علت انجام خواهد داد.
معاینه با استفاده از دستگاه اسلیت لمپ (معاینه میکروسکوپیک چشم) ممکن است انجام شود تا پزشک بتواند با کمک نور شدید چشم شما را بررسی کند. چشمان شما ممکن است برای این معاینه گشاد شوند، بنابراین ممکن است اندکی احساس ناراحتی در چشم را تجربه کنید.
معاینه دیگری که می تواند برای تشخیص مسائلی نظیر افتادگی پلک استفاده شود تست تنسیلون (Tensilon) است. پزشک شما میتواند دارویی به نام تنسیلون که به طور کلی به عنوان ادروفونیوم شناخته میشود را به یکی از رگ های شما تزریق کند. ممکن است از شما خواسته شود که چندین بار پاهای خود را جمع و باز کنید یا بایستید و بنشینید. پزشک نظارت خواهد کرد تا ببینید آیا تنسیلون قدرت عضلانی شما را بهبود می بخشد یا خیر. این کار به پزشک کمک خواهد کرد تا تشخیص دهد که آیا وضعیتی که میاستنی گراویس نامیده میشود موجب افتادگی پلک شده است یا خیر.

افتادگی پلک ها چگونه درمان می شود؟

درمان افتادگی پلک بستگی به علت خاص و شدت پتوز دارد. اگر این وضعیت حاصل بالا رفتن سن یا مادزادی باشد، ممکن است تحت درمان قرار نگیرید. پزشک شما ممکن است توضیح دهد که هیچ درمانی نیاز نیست، زیرا این وضعیت معمولا برای سلامتی شما مضر نیست. با این وجود، اگر بخواهید افتادگی پلک کاهش یابد، میتوانید عمل جراحی پلاستیک را انتخاب کنید.
اگر پزشک شما متوجه شود که افتادگی پلک ناشی از یک بیماری زمینه ای است، احتمالا تحت درمان قرار خواهید گرفت. این درمان باید به طور معمول افتادگی را متوقف کند.
اگر افتادگی پلک مانع از بینایی شما شده باشد، نیاز به درمان پزشکی خواهید داشت. پزشک ممکن است عمل جراحی را توصیه کند. عینک های مجهز به ptosis crutch نیز می توانند پلک را نگه دارند و گزینه درمانی دیگر باشند. این درمان اغلب زمانی که افتادگی پلک موقتی است، بسیار مفید است. عینک ممکن است در صورتی که کاندیدای خوبی برای عمل جراحی نباشید نیز توصیه شود.

جراحی

پزشک شما ممکن است جراحی پتوز را توصیه کند. در طی این عمل جراحی، عضله بالابرنده سفت می شود. این عمل پلک را تا موقعیت مورد نظر بالا میبرد. برای کودکان مبتلا به پتوز، پزشکان گاهی اوقات عمل جراحی را توصیه می کنند تا از شروع آمبلیوپی یا تنبلی چشم جلوگیری کنند.
با این وجود، خطراتی مرتبط با جراحی، از جمله خشکی چشم، خراشیده شدن قرنیه و هماتوم وجود دارند. هماتوم مجموعه ای از خون است. علاوه بر این، برای جراحان بعید است که پلک را بیش از حد بالا و یا بیش از حد پایین قرار دهند.
یکی دیگر از روش های جراحی sling است، که در آن از ماهیچه های پیشانی برای بالا بردن پلک ها استفاده می شود.

استفاده از پایه در قاب عینک (ptosis crutch)

Ptosis crutch یک گزینه غیر جراحی است که شامل پایه ای است که به قاب عینک شما متصل میشود و پلک را بالاتر نگه میدارد. این پایه، یا تکیه گاه، با نگه داشتن پلک در محل خود، مانع از افتادگی پلک میشود. دو نوع پایه پتوز (ptosis crutch) وجود دارد: پایه های قابل تنظیم و پایه های تقویت شده. پایه های قابل تنظیم به یک طرف قاب عینک متصل می شوند، در حالیکه پایه های تقویت شده به دو طرف قاب عینک متصل می شوند. پایه ها را می توان تقریبا روی تمام انواع عینک ها نصب کرد، اما اگر روی فریم های فلزی نصب شوند، بهترین کارایی را دارند. اگر تمایل دارید از این پایه ها روی عینک خود استفاده کنید، با چشم پزشک یا جراح پلاستیکی که با افراد مبتلا به پتوز سر و کار دارد، مشورت کنید.

آیا می توان از پتوز جلوگیری کرد؟

هیچ راهی برای جلوگیری از افتادگی پلک وجود ندارد. تنها شناخت علائم و انجام معاینه منظم چشم می تواند به شما کمک کند تا این اختلال را کنترل کنید. اگر متوجه شدید که فرزندتان به نظر می رسد که افتادگی پلک داشته باشد، بلافاصله او را نزد پزشک ببرید تا تحت درمان و نظارت قرار گیرد. از آنجا که افتادگی پلک می تواند دید شما را تحت تاثیر قرار دهد، باید آن را جدی بگیرید. با مراجعه فوری نزد پزشک ممکن است قادر به جلوگیری از بدتر شدن این وضعیت باشید.

برای افراد مبتلا به افتادگی پلک چه چشم اندازی پیش بینی میشود؟

افتادگی چشم معمولا برای سلامتی شما مضر نیست. با این حال، اگر پلک ها بینایی شما را مختل کنند، باید از رانندگی خودداری کنید تا وضعیت شما درمان شود. چشم انداز بلند مدت، به علت افتادگی پلک شما بستگی دارد. اکثر اوقات این وضعیت فقط یک مسئله آرایشی و مربوط به زیبایی است. با این حال، از آنجا که افتادگی پلک گاهی اوقات می تواند نشانه ای از یک وضعیت خطرناک باشد، ابتدا با پزشک خود مشورت کنید.