علت‌ها و علامت‌های اسهال

در اکثر موارد، عفونت‌های ویروسی باعث اسهال می‌شوند و معمولاً با دفع مکرر و آبکی روده، گرفتگی شکم و تب خفیف همراه هستند. اسهال ویروسی به طور کلی تقریباً ۳ تا ۷ روز ادامه می یابد.

دلایل شایع اسهال ناشی از عفونت

موارد زیر دلایل شایع اسهال ناشی از عفونت های ویروسی (گاستروانتریت ویروسی) هستند:

• روتاویروس یکی از دلایل عمده اسهال در نوزادان است.
• نوروویروس (بعنوان مثال ویروس نورواک و ویروس کالیسی) شایع‌ترین علت بروز بیماری‌های اسهال در بزرگسالان و کودکان در سن مدرسه است.
• آدنوویروس در همه گروه‌های سنی رایج است.

عفونت‌های باکتریایی باعث بروز موارد جدی‌تر اسهال عفونی می‌شوند. عفونت باکتریایی معمولا بعد از خوردن غذا یا نوشیدنی آلوده و ناسالم(مسمومیت غذایی) رخ می‌دهد. عفونت‌های باکتریایی همچنین در اغلب موارد باعث بروز علائم شدید از قبیل استفراغ، تب و گرفتگی شدید شکم یا درد شکم می‌شوند. در این موارد، دفع به طور مکرر اتفاق می‌افتد و ممکن است آبکی باشد، و افراد ممکن است “اسهال انفجاری” را تجربه کنند که دفع مدفوع شل و آبکی به همراه خروج گاز به صورت شدید است.
موارد زیر نمونه‌هایی از اسهال ناشی از عفونت های باکتریایی است:

• در موارد جدی‌تر، مدفوع ممکن است دارای مخاط، چرک یا خون باشد. بیشتر این عفونت‌ها با شیوع بیماری محلی همراه است. اعضای خانواده یا سایر افراد با خوردن همان غذا ممکن است به وضعیت مشابهی دچار شوند.
• سفر خارجی هم علتی متداول است که طی آن فرد دچار اسهال می شود. (اسهال ناشی از مسافرت نیز ممکن است در اثر ویروس های ناآشنا یا انگل ایجاد شود.)
• ارگانیسم‌های کامپیلوباکتر، سالمونلا و شیگلا شایع‌ترین دلایل اسهال باکتریایی هستند.
• علل کمتر شایع، اشرشیاکلی، یرسینیا و لیستریا هستند.
• داروهایی که فرد به طور طولانی مدت مصرف می‌کند ممکن است باعث اسهال مزمن شوند، از جمله اسهال مرتبط با آنتی‌بیوتیک. استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند منجر به رشد زیاد باکتری‌های کلستریدیوم دیفیسیل در روده شود.

انگل‌ها از طریق آب آلوده موجب عفونت دستگاه گوارش می‌شوند. علل انگلی بیماری اسهال شامل گیاردیا لامبلیا، انتاموئیبا هیستولیتیکا و کریپتوسپوریدیوم است.
اختلالات روده یا برخی بیماری‌ها (مواردی که بر روده بزرگ یا روده کوچک تأثیر می گذارند) از جمله کولیت اولسراتیو و بیماری کرون، سندرم روده تحریک‌پذیر، دیورتیکولیت، کولیت میکروسکوپی و سلیاک و سوء‌جذب (مشکل در هضم برخی مواد مغذی) دلایل غیرعفونی اسهال مزمن هستند. بسیاری از این اختلالات می‌توانند باعث زرد شدن اسهال شوند.
واکنش به برخی از داروهای خاص می‌تواند باعث اسهال شود، از جمله آنتی‌بیوتیک ها، داروهای فشار خون، داروهای ضدسرطان، داروهای نقرس، داروهای کاهش وزن و آنتی‌اسیدها بخصوص آنهایی که حاوی منیزیم هستند.
عدم تحمل یا حساسیت به غذاهایی مانند شیرین‌کننده‌های مصنوعی موجود در غذاهای فاقد قند و عدم مقاومت بدن نسبت به لاکتوز (به قند موجود در شیر) می‌تواند باعث اسهال مزمن شود.
سوء‌مصرف الکل می‌تواند باعث اسهال شود. نوشیدن بیش از اندازه و اعتیاد به الکل ممکن است منجر به مدفوع شل شود. سوء مصرف ملین یکی از بزرگترین دلایل بروز اسهال است. اسهال دیابتی می‌تواند در اثر ابتلا به بیماری دیابت ایجاد شود.
پرتودرمانی یا شیمی درمانی باعث ایجاد مدفوع شل می‌شود و اسهال پس از پایان درمان ممکن است تا سه هفته ادامه یابد.
در برخی سرطان‌ها احتمال ابتلا به اسهال بیشتر است، از جمله سندرم کارسینوئید، سرطان روده بزرگ، لنفوم، سرطان مدولاری تیروئید، سرطان لوزالمعده و فئوکروموسیتوم.
جراحی‌های مربوط به دستگاه گوارش، از جمله عمل جراحی معده یا روده ممکن است باعث اسهال شود.
دویدن نیز می‌تواند باعث اسهال شود (که بعضاً از آن به عنوان “قطار دونده” یاد می شود). این حالت معمولاً بعد از دویدن مسافت های طولانی‌تر از ۱۰ کیلومتر اتفاق می افتد.

اسهال اغلب با چه علائم و نشانه‌هایی همراه است؟

• مدفوع آبکی و مایع: مدفوع ممکن است به هر رنگی باشد. مدفوع قرمز، خونریزی روده را نشان می‌دهد و می‌تواند نشانه عفونت شدید باشد. عبور مدفوع مشکی ضخیم و خشک حاکی از خونریزی قابل توجه در معده یا قسمت بالای روده است و معمولاً در اثر عفونت‌های حاد ایجاد نمی‌شود. زمانی که مدفوع سریعتر از حد معمول از روده عبور می‌کند، اسهال ممکن است به رنگ سبز باشد.
• گرفتگی شکم: گاهی اوقات اسهال با درد خفیف شکم همراه است. درد شدید شکم یا معده چندان شایع نیست و در صورت وجود ممکن است نشانه بیماری شدیدتری باشد.
• تب: تب بالا، علامت شایعی نیست. در صورت وجود تب بالا، فرد مبتلا ممکن است بیماری شدیدتری نسبت به اسهال حاد داشته باشد.
• نفخ و گاز: احساس یا نیاز فوری به دفع
• کم آبی: اگر اسهال منجر به کم آبی بدن شود، نشانه بیماری جدی است.

علائم و نشانه‌های کم آبی شامل موارد زیر است:

• بزرگسالان ممکن است دچار تشنگی شدید و خشکی دهان شوند. در افراد مسن ممکن است پوست‌شان شل به نظر برسد. همچنین افراد مسن ممکن است بسیار خواب‌آلوده باشند یا هنگام کمبود آب بدن دچار تغییرهای رفتاری و سردرگمی شوند.
• کودکانی که دچار کمبود آب بدن می شوند، ممکن است دچار فرورفتگی چشم، خشکی دهان و کم ادراری شوند. همچنین ممکن است بسیار خواب آلود به نظر برسند یا از خوردن و یا آشامیدن خودداری کنند.
• برخی عفونت‌ها نیز ممکن است باعث اسهالی شود که همراه با مدفوع خونی، تب و لرز، سرگیجه و استفراغ باشد.