بیماری پریودنتیت و علت از دست رفتن دندان ها

بیماری پریودنتیت یا بیماری بافت های اطراف دندانی سالهاست به عنوان علت اصلی از دست رفتن دندان ها در بزرگسالان شناخته شده اما آسیب ناشی از این بیماری به دهان منحصر نمی شود. بیماری لثه همچنین با افزایش خطر برخی بیماری های وخیم تحلیل برنده مربوط شده است. لطفا با راستینه همراه باشید.

راجع به تعادل باکتری های دهان چه می دانید؟

دهان ما مانند بخش های دیگر لوله گوارشی، سکونتگاه اکوسیستم پیچیده باکتری هاست که «میکروبیوم دهانی» خوانده می شود.
در دهان نیز مانند روده انواع متفاوت باکتری در حال رقابت برای جایگزینی هستند. هنگامی که انواع باکتری ها در حالت تعادل باشند، لثه ها از باکتری های بیماری زا در امان می مانند. به هم خوردن این تعادل راه را برای تهاجم عوامل آسیب رسان باز می کند و باعث ایجاد بیماری پریودنتال می شود که به نوبه خود بیشتر تعادل باکتریایی دهان را به هم می زند.

مقاله مرتبط : بیماری التهاب لثه (ژنژیویت)

باکتری های آسیب رسان بیماری پریودنتال را آغاز می کنند، اما تنها مقصر یا حتی مقصر عمده پوسیدگی دندان نیستند. قبلا تصور بر این بود که باکتریها بافت های اطراف دندان را نابود می کنند، اما امروز دانشمندان معتقدند التهاب ناشی از باکتری هاست که بافت ها را نابود می کند. باکتری های بیماری زا باعث تحریک دستگاه ایمنی می شوند و سلولهای سفید خون که به محل فراخوانده شده اند تا آنها را ریشه کن کنند، موادی را تولید می کنند که نه تنها باکتریها را تخریب می کنند، بلکه به بافت لثه هم آسیب می رسانند. معلوم شده افراد مبتلا به بیماری پریودنتال در طول سال ها در معرض خطر بیشتر دچار شدن به بیماری های قلبی– عروقی، بیماری مزمن تنفسی، عوارض بارداری و نیز زوال عقل هستند. البته هنوز نمی دانیم آیا بیماری پریودنتال به طور مستقیم باعث این مشکلات بهداشتی می شود یا افراد دچار این بیماری های مزمن کمتر به بهداشت دهان و دندانشان می رسند. فعلا این رابطه در حد یک همراهی است و نه یک رابطه سببی.

بیماری لثه و بیماری قلبی

پژوهشگران در بررسی شایع ترین بیماری های دهان و دندان و ارتباط میان بیماری لثه و سلامت قلبی عروقی به نتایج درخشانی رسیده اند . بیماری لثه هنگامی شروع می شود که یک لایه چسبنده مملو از باکتری در اطراف دندان تشکیل می شود که دندان پزشکان به آن «پلاک دندانی» می گویند. پلاکی از نوعی کاملا متفاوت متشکل از چربی، کلسترول، کلسیم و سایر مواد روی دیواره درونی شریانها تشکیل می شود.
این پلاک های چربی که عارضه «آتروسکلروز» ایجاد می کنند، نشانه شاخص بیماری شریان کرونری (شریان های تغذیه کننده ماهیچه قلب) هستند. افراد دچار بیماری لثه و بافت های اطراف دندان که بیماری «پریودنتال» هم نامیده می شود، ۲ تا ۳ برابر بیشتر در معرض خطر حمله قلبی، سکته مغزی و سایر بیماریهای قلبی – عروقی هستند اما این رابطه ممكن است مستقیم نباشد. بسیاری از افراد دارای بیماری قلبی لثه های سالمی دارند و همه افرادی که بیماری لثه دارند دچار مشکلات قلبی نمی شوند. عوامل زمینه ساز مشترک این دو بیماری مانند سیگار کشیدن و رژیم غذایی ناسالم ممکن است توضیح دهنده این ارتباط باشند. با این وجود، پژوهشگران به طور فزاینده ای به این باور رسیده اند بیماری لثه ممکن است یک عامل خطرساز مستقل برای بیماری قلبی باشد.

حلقه ارتباطی التهاب

بیماری لثه باعث افزایش بار التهابی بدن می شود. التهاب حاد که در آن سلولهای ایمنی به خون سرازیر می شوند تا با مواد محرک و مهاجمان میکروبی بجنگند در مدت کوتاهی التیام می یابد اما التهاب بلندمدت یا مزمن عامل اصلی ایجاد بسیاری از مشکلات قلبی به خصوص آتروسکلروز است. فرونشاندن این التهاب مزمن در سال های اخیر به کانون پژوهش های پزشکی تبدیل شده است. پژوهشهای مقدماتی نشان می دهد ترکیباتی منحصر به فرد به نام «ریسلاوينها» ممکن است بتوانند در درمان بیماری های مربوط به التهابی مانند بیماری های پریودنتال و آتروسکلروز به کار بروند.

چه باید کرد؟

گرچه در حال حاضر شاهدی قطعی وجود ندارد که پیشگیری از بیماری لثه از بیماری قلبی عروقی یا عوارض آن جلوگیری خواهد کرد، شواهد موجود آنقدر قانع کننده است که دندان پزشکان و بسیاری از پزشکان آن را دلیل دیگری برای هوشیار بودن در زمینه بهداشت دهان و دندان و پیشگیری از بیماری لثه می شمارند. مسواک زدن و نخ دندان کشیدن روزانه می تواند باعث بازگشت بیماری لثه یا به اصطلاح پزشکی «ژنژیویت» در مراحل اولیه شود. اگر دندان پزشکتان به شما گفت دچار بیماری لثه هستید، از او بخواهید شیوه درست مسواک زدن و نخ دندان کشیدن را به شما نشان دهد تا مطمئن شوید هر دو کار را به درستی انجام می دهید. بسیاری از افراد زمان کافی ای به مسواک زدن اختصاص نمی دهند (مدت توصیه شده ۲ دقیقه است). نخ دندان کشیدن لایه چسبنده حاوی میکروب بین دندان ها را که به تشکیل پلاک می انجامد، برطرف می کند. همچنین توصیه می شود ۲ بار برای پاک کردن دندان ها به دندان پزشک مراجعه کنید. دندان پزشکان و متخصصان بهداشت دهان با پاک کردن دندان ها در بالا و پایین خط لثه ها، جرم گیری و تسطیح ریشه، می توانند بیماری پریودنتال را درمان کنند. آنها ممکن است از جرم گیرهای دستی یا وسایل آلتراسوند برای برداشتن جرم دندان (پلاک سخت شده دندانی) استفاده کنند. در اغلب افراد می توان با بی حسی موضعی این کارها را انجام داد. به یاد داشته باشید اگر داروهایی مانند وارفارین، آسپرین یا کلوپیدوگرل (پلاویکس) مصرف می کنید که احتمال خونریزی را افزایش می دهند، قبلا به دندان پزشکتان اطلاع دهید.
افرادی که نصف پاکت سیگار در روز می کشند، تقریبا ۳ برابر بیشتر از افراد غیرسیگاری به بیماری پریودنتال مبتلا می شوند و در افرادی که بیش از یک پاکت و نیم در روز سیگار می کشند، این خطر تقریبا ۶ برابر می شود بنابراین اگر بیماری لثه دارید، ترک سیگار باید یکی از نخستین اقداماتتان باشد. رژیم غذایی سالم غنی از سبزی ها و روغن های گیاهی، میوه ها، حبوبات، مغزهای خوراکی و ماهی چربی نه تنها مواد مغذی لازم را برای شما فراهم می کند، بلکه به فروکش کردن التهاب هم یاری می رساند.
شواهدی وجود دارد که در افراد دارای رژیم غذایی غنی از اسیدهای چرب امگا۳ که به خصوص در ماهی های چرب یافت می شود، خطر بیماری پریودنتال کاهش می یابد.

افق های آینده

رویکردهای درمان بیماری پریودنتال امروزه معطوف به ریشه کن کردن باکتری های عامل آن با آنتی بیوتیک ها و جرم گیری است، اما درمان های آینده احتمالا متمرکزتر خواهند بود. دانشمندان ۷۰۰ گونه باکتری را شناسایی کرده اند که در دهان های ما ساکن هستند و به این ترتیب احتمال درمان های پروبیوتیکی برای پیشگیری از جایگزین شدن باکتریهای زیانبار مطرح شده است. پژوهش های آینده همچنین به ایجاد نسل جدیدی از درمان های فرونشانده التهاب، نه مهار کردن کامل آن بینجامند و به این ترتیب این درمان ها ممکن است عوارض جانبی کمتری نسبت به داروهای ضدالتهابی موجود داشته باشند.

مقاله مرتبط : مهمترین مواد سرطان زا کدامند؟