ارتودنسی چیست؟ همه چیز درباره ارتودنسی
ارتودنسی شاخه ای از دندانپزشکی است که مخصوص درمان بیماران با موقعیت نادرست دندان هنگام بستن دهان (مالاکسیژن) است که منجر به گاز گرفتن نامناسب می شود.
ارتودنسی همچنین شامل درمان و کنترل جنبه های مختلف رشد صورت (ارتوپدی دندان مصنوعی) و شکل و رشد فک می باشد. متخصص ارتودنسی، ارتودنتیست نامیده میشود.
اطلاعاتی درباره ارتودنسی
ارتودنسی Orthodontia نامیده می شود – این کلمه مرکب از دو واژه لاتین، ارتو به معنی “راست، کامل یا مناسب” و ادوس یا مشتق آن دنس، که به معنی “دندان” است، تشکیل میشود.
ارتودنسی شامل دندانپزشکی زیبایی نیز می باشد؛ که در آن هدف بیمار بهبود ظاهر خود است.
متخصص ارتودنسی از طیف وسیعی از تجهیزات دندانپزشکی ، از جمله هدگیر، پلاک، بریس و غیره برای کمک به موارد زیر استفاده میکند:
- بستن شکاف های بزرگ بین دندانها
- اطمینان از اینکه نوک دندان ها در یک راستا هستند
- صاف کردن دندان های کج شده بهبود حرف زدن و یا خوردن (عملکرد دهان)
- بهبود سلامتی دراز مدت لثه ها و دندان ها
- جلوگیری از سایش بیش از حد و یا ترومای دندان ها
- درمان گاز گرفتن نادرست
مال اکلوژن چیست؟
مال اکلوژن به معنای واقعی کلمه گاز گرفتن نادرست است که ناشی از جفت شدن نامناسب دندان ها می باشد. برخی از فک ها و دندان های کودکان به درستی رشد نمی کنند. مال اکلوژن به دندانهای کج، ناهموار و فاصله بین مجموعه پایین و بالای دندان ها (دو قوس دندان) اشاره دارد. این مشکل ممکن است به علت آسیب به دندان یا استخوان های صورت، مکیدن مکرر انگشت شست، و یا به دلایل ناشناخته ایجاد شود.
مکیدن انگشت شست (یا مکیدن انگشتان دیگر) می تواند منجر به تغییر شکل دندان ها و استخوان جنبی شود. به منظور بازگرداندن بهبود طبیعی، عادت خوردن انگشت شست باید متوقف شود.
به طور کلی، مال اکلوژن ها بر سلامت جسمی تاثیر نمی گذارند، مال اکلوژن بیماری نیست، بلکه تغییر در موقعیت نرمال دندان ها است. با این حال، ممکن است بر شکل چهره فرد و ظاهر دندان ها تاثیر بگذارد، که می تواند منجر به خجالت، کمبود اعتماد به نفس و حتی افسردگی شود.
مال اکلوژن شدید ممکن است بر خوردن، صحبت کردن و حفظ تمیز کردن دندان ها تاثیر بگذارد. مقامات بهداشت می گویند که تقریبا یک سوم از افراد ۱۲ ساله احتمالا به درمان ارتودنسی نیاز دارند.
چه زمانی نیاز به درمان ارتودنسی است ؟
دندان های جلو آمده : درمان نه تنها باعث بهبود ظاهر بیمار می شود، بلکه دندان ها را از آسیب محافظت می کند؛ افرادی که دندانهای جلویشان جلو آمده هستند بیشتر احتمال دارد که در ورزش، سقوط و غیره آسیب ببینند.
فضای کم و شلوغی دندان ها : اگر فک بیمار باریک باشد، ممکن است فضای کافی برای تمام دندانها وجود نداشته باشد. در چنین مواردی ارتودنتیست ممکن است مجبور شود یک یا چند دندان را برای باز شدن فضا برای سایر دندان ها حذف کند.
نهفتگی دندان ها : دندان های دائمی از لثه خارج نشده اند و یا تنها قسمتی از آنها از لثه خارج میشود.
دندان های نامتقارن : دندان های بالا و پایین با هم مطابقت نمی کنند، مخصوصا وقتی دهان بسته است، اما دندان ها دیده می شوند.
دیپ بایت (overbite) یا هم پوشانی بیش از حد دندان ها : هنگامی که دندان ها بر هم فشرده می شوند، دندان های بالا بیش از حد بر روی دندان های پایین می نشینند و در موارد شدید، میتواند باعث شود دندان های پایینی به سقف دهان برخورد کنند.
ریورس بایت (reverse bite) : هنگامی که دندان ها بر هم فشرده می شوند، دندان های بالایی روی دندان های پایینی قرار نمیگیرند بلکه به داخل می روند.
اوپن بایت (به هم نرسیدن دندان ها) : وقتی دندان ها به هم فشرده می شوند، فضای بازی بین دندانهای بالا و پایین وجود دارد.
اندر بایت : دندانهای فوقانی بیش از حد به عقب و یا دندان های پایین بیش از حد جلو هستند.
کراس بایت : هنگامی که دندان ها به هم فشرده میشوند، حداقل یکی از دندان های فوقانی به درستی در مقابل دندان های پایینی قرار نمیگیرد؛ آنها بیش از حد نزدیک به گونه یا زبان هستند.
فضای اضافی و فاصله بین دندان ها : شکاف یا فاصله بین دندان وجود دارد، یا به دلیل اینکه دندان افتاده است، یا دندان ها به سادگی دهان را پر نکرده اند (برعکس شلوغی دندان).
چه زمانی درمان ارتودنسی میتواند شروع شود؟
معمولا درمان تا زمانی که کودک ۱۲ یا ۱۳ ساله شود، شروع نخواهد شد؛ هنگامی که دندان های دائمی به طور کامل درآمده اند و به طور کامل رشد کرده اند. در برخی موارد، در صورتی که مشکلات دندان قبل از آن قابل توجه نباشد، درمان ممکن است چند سال بعد شروع شود.
کودکانی که دچار شکاف لب و کام هستند (لب شکری) ممکن است قبل از اینکه دندانهای دائمی به طور کامل رشد کنند، نیاز به درمان ارتودنسی داشته باشند.
قبل از اینکه هر کار ارتودنسی آغاز شود، سلامت دهان و دندان ضروری است. هنگامی که دستگاه ها روی دندان ها قرار می گیرند، بیت های مواد غذایی بیشتر در معرض آسیب قرار می گیرند؛ بیمار برای جلوگیری از پوسیدگی دندان در زمان انجام درمان، نیاز به مسواک زدن با دقت بسیار بیشتر و به صورت مکرر دارد.
بیمارانی که قبل از شروع درمان استانداردهای بهداشت دهان و دندان را رعایت نمی کنند، بیشتر احتمال دارد پس از شروع درمان دچار پوسیدگی دندان شوند.
تشخیص مشکلات دندانی و توصیه گزینه های درمان
ارزیابی : ارتودنتیست وضعیت دندان بیمار را ارزیابی می کند و پیش بینی می کند که چگونه آنها بدون ارتودنسی بهبود می یابند. روش های تشخیصی زیر انجام میشود:
- سابقه کامل سلامت پزشکی و دندان پزشکی
- معاینه بالینی
- اشعه ایکس از دندان ها و فک
- مدل های گچ دندان
پس از انجام ارزیابی، ارتودنتیست در مورد برنامه درمانی تصمیم خواهد گرفت.
نمونه هایی از وسایل ارتودنسی
دو نوع لوازم ارتودنسی وجود دارد: لوازم ثابت و لوازم متحرک.
وسایل و تجهیزات ارتودنسی ثابت
رایج ترین وسایل مورد استفاده در ارتودنسی هستند. هنگامی که دقت مهم است، این نوع استفاده می شود. اگر چه بیمار می تواند به طور معمول با تجهیزات ثابت غذا بخورد، باید از برخی غذاها و نوشیدنی ها مانند نوشیدنی های گازدار، شیرینی های سخت و یا تافی ها پرهیز کرد. افرادی که در ورزشهای ارتباطی مشارکت دارند باید به ارتودنتیست خود بگویند، بنابراین سپرهای خاصی باید ساخته شوند.
نمونه هایی از وسایل ارتودنسی ثابت عبارتند از:
۱) بریس ها : شامل براکتها و یا سیم ها و باندها می باشد. باندها به محکم در اطراف دندانها قرار می گیرند و به عنوان تکیه گاه برای دستگاه عمل می کنند، در حالی که براکت ها معمولا به جلوی دندان متصل می شوند.
سیم ها به شکل یک قوس از براکت ها عبور می کنند و به باندها متصل می شوند. همان طور که سیم قوس سفت میشود، فشاری به دندان ها اعمال می شود، که در طول زمان آنها را به موقعیت مناسب جابجا می کند.
بیمار یکبار در ماه به ارتودنتیست مراجعه میکند تا بتواند بریس ها را تنظیم کند. دوره درمان ممکن است چند ماه تا چند سال طول بکشد.
کودکان بریس های رنگی را ترجیح می دهند، در حالی که بزرگسالان معمولا از بریس های شفاف استفاده میکنند.
۲) فضا نگهدار ثابت : اگر کودک یک دندان شیری را از دست داده باشد، نگهدارنده فضا، دو دندان را در هر دو طرف از فضاها متوقف می کند تا دندان های دائمی درآیند. یک باند به یکی از دندان ها در کنار فضا ثابت می شود و سیم از باند به دندان دیگر می رود.
۳) وسایل مخصوص ثابت : این وسایل ممکن است برای کنترل فروبردن زبان یا مکیدن انگشت شست توصیه شوند. برای بیماران این وسایل ممکن است ناراحت کننده باشند، مخصوصا وقتی که غذا می خورند. کارشناسان می گویند آنها واقعا باید در صورت نیاز استفاده شوند.
وسایل ارتودنسی متحرک
این وسایل معمولا برای درمان مشکلات جزئی مانند جلوگیری از خوردن انگشت شست یا اصلاح دندانهایی که کمی کج شده اند، استفاده می شوند. آنها تنها باید هنگام تمیز کردن، غذا خوردن یا نخ دندان برداشته شوند. بعضی اوقات ارتودنتیست ها ممکن است به بیمار توصیه کنند تا آنها را در حین فعالیت های خاصی مانند کار با ساز بادی یا دوچرخه سواری بردارند.
مثال هایی از تجهیزات متحرک عبارتند از:
۱) الاینرها : گزینه ای به جای بریس های سنتی برای بزرگسالان. آنها توسط افراد دیگر تقریبا غیر قابل تشخیص هستند و می توانند زمانی که بیمار دندان های خود را تمیز میکند یا غذا میخورد، خارج شوند.
۲) هدگیر : بندی در پشت سر وجود دارد، که در جلو یا قوس صورت به سیمی فلزی متصل میشود. هدف این است که سرعت رشد فک بالا را کاهش دهیم و دندانهای عقب را در موقعیت خود نگه داریم در حالی که دندان های جلو را به عقب بکشیم.
۳) ضربه گیرهای لب و گونه : به طور خاص برای کاهش فشار گونه یا لب روی دندان ساخته میشوند.
۴) وسیع کننده کام : وسیله ای است که برای وسیع تر کردن قوس فک بالا طراحی شده است. این دستگاه شامل یک صفحه پلاستیکی است که در کام قرار می گیرد (سقف دهان). این صفحه دارای پیچ هایی است که روی مفاصل در استخوان ها فشار وارد میکند و آنها را به سمت بیرون حرکت می دهد و به این ترتیب، اندازه منطقه پاتال (سقف دهان) را گسترش می دهد.
۵) نگهدارنده های متحرک : این نگهدارنده ها روی سقف دهان گذاشته می شوند. آنها برای جلوگیری از حرکت دندان ها به موقعیت های اصلی طراحی شده اند. اگر تغییر یابند، ممکن است برای متوقف کردن کودکان از مکیدن شست شان استفاده شوند.
۶) فضا نگه دار متحرک : جایگزینی برای فضا نگهدارهای ثابت.
۷) Splints (تجهیزات جابجایی فک) : این تجهیزات را در فک بالا یا پایین قرار داده و به بستن درست فک کمک می کنند. اسپلینت ها معمولا برای سندرم TMJ (اختلال مفصل گیجگاهی فکی) استفاده می شود.
- National Institutes of Health
- National Health Service
- Medical News Today archives
- Wikimedia Commons
- Australian Society of Orthodontists
منبع تصاویر
- teethfallingoutdream
- coburgdentalgroup
- dentistry.uic
- dentistsincorpuschristi
- rosmiles
- beosmiledesign
- myhealthtime
نظرات کاربران