انسفالیت، کشنده تر از مننژیت!

یکی از پیچیده ترین و حساس ترین اعضای بدن ما مغز است که کنترل عملکرد تمام اندامها را برعهده دارد. از همین رو کوچکترین بیماری در مغز می تواند عملکرد سایر ارگانها و دستگاه ها ی بدن را مختل کند. انسفالیت و مننژیت هر دو از عفونت های مغزی می باشند که در صورت تشخیص دیرهنگام، صدمات جبران ناپذیری به جا خواهند گذاشت ، در حالی که تشخیص به موقع این عفونتها می تواند فرد را از یک عمر معلولیت نجات بخشد . اهمیت آگاهی از علائم زودرس این دو عفونت خطرناک بهانه ای شد تا در مجله سلامتی راستینه به عوامل، علائم و راه های تشخیص و درمان مننژیت و انسفالیت بپردازیم.

انسفالیت، جدی تر و کشنده تر از مننژیت است.

انسفالیت کشنده تر از مننژیت است زیرا بافت مغز را درگیر می کند و ممکن است خیلی از عوارض آن حتی بعد از بهبود تا پایان عمر باقی بمانند. بر خلاف مننژیت که باکتری ها در آن نقش مهمی دارند و با درمان ضدباکتریال به موقع برطرف می شود، علت انسفاليت اغلب ویروسی است و باکتری ها نقش زیادی در آن ندارند. به همین دلیل پزشک با محدودیت بسیار در درمان مواجه می شود زیرا تعداد زیادی ویروس در ایجاد انسفالیت دخیل هستند و متاسفانه راههای درمانی کافی برای مبارزه با آنها وجود ندارد. در واقع به غیر از چند مورد محدود از ویروس ها، اغلب ویروس های عامل انسفالیت با داروهای ضدویروس، قابل درمان نیستند. در این موارد فقط می توان بیمار را تحت حمایت و بستری قرار داد و منتظر ماند تا دوره انسفالیت خود به خود طی شود.

ویروس تبخال می تواند باعث بروز انسفالیت شود.

یکی از مهم ترین انواع انسفالیت های ویروسی به دنبال عفونت «هرپس سیمپلکس تیپ ۱» ایجاد می شود. در واقع عامل این نوع انسفالیت همان ویروسی است که منجر به تبخال روی لب می شود. البته این موضوع دلیل نمی شود تمامی افرادی که سابقه تبخال دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به انسفالیت هرپسی قرار داشته باشند. برعکس این قضیه نیز صدق می کند؛ عدم ابتلا به تبخال لب به این معنی نیست که فرد هرگز به انسفالیت هرپس مبتلا نخواهد شد.
این موارد با یکدیگر ارتباطی ندارند و فقط ویروس عامل آنها یکسان است. دلیل این موضوع مشخص نیست که چرا یک فرد در اثر مواجهه با ویروس هرپس سیمپلکس مبتلا به انسفالیت می شود و فردی دیگر با همین ویروس تا پایان عمر بارها دچار تبخال می شود اما در خطر انسفالیت قرار نمی گیرد. در هر صورت، انسفالیت هرپسی در صورت مراجعه به موقع با استفاده از داروهای ضدویروس تبخال قابل درمان است.

وقتی فرد ناگهان پرخاشگر، فراموشکار و متوهم می شود!

در مورد انسفالیت هایی که به دلیل ویروس های دیگر مثل «انتروویروسها»، «آدنوویروسها»، ویروس «سرخجه» و «سرخک» ایجاد می شوند، درمانی وجود ندارد. در این موارد فقط می توان بیمار را بستری کرد و سیر بیماری را تحت نظر داشت بلکه بتوان عوارض را به حداقل رساند.
انسفالیت با توجه به اینکه درمان خاصی ندارد و تمام بافت مغز را درگیر می کند، خیلی سریع می تواند بیمار را بدحال کند. علائم آن نیز مانند مننژیت با تب، استخوان درد، درد عضلانی، سردرد و سایر علائم سرماخوردگی شروع می شود. سردرد حاصل از انسفالیت خیلی سریع پیشرفت می کند و با تهوع و استفراغ همراه می شود، طوری که فرد از شدت سردرد از پا در می آید و به سمت تغییرات هوشیاری می رود. این تغییرات می توانند حتی به صورت پرخاشگری باشند. برای مثال یک فرد آرام ممکن است ناگهان در عرض چند ساعت دچار پرخاشگری بدون علت و حتی فراموشی حاد شود، آدرس منزل خود را گم کند یا اسم افراد خانواده را به یاد نیاورد. از علائم دیگر آن می توان به تشنج، گیجی، منگی، خواب آلودگی، کند شدن تکلم و اختلال شنوایی و بویایی اشاره کرد. این بیماران حتی ممکن است دچار توهمات بویایی، بینایی و شنوایی شوند. تمامی این تغییرات از علائم اولیه و هشداردهنده انسفالیت هستند. بعد از بروز آنها، فرد به تدریج به سمت کما و مرگ پیش می رود.

نقش ویروس آنفلوانزا در بروز انسفالیت

درصد مرگ و میر حاصل از انسفالیت بسیار بالاست؛ حتی در مورد انسفالیت هرپسی. افرادی که از این بیماری نجات پیدا می کنند، ممکن است کاملا بدون عارضه و تخریب مغزی باشند یا دچار تخریب مغزی و عوارض دائمی مثل فلجی، اختلالات تکلم، شنوایی و بینایی، توهم و تشنج شوند. ویروس آنفولانزا نیز می تواند منجر به انسفالیت شود. در واقع ویروس های آنفلوانزا، سرخجه، سرخک، اوریون، EBV، CMV و … همگی باعث بروز بیماری های معمولی ویروسی می شوند و خودبه خود بهبود می یابند، اما درصد بسیار کمی از آنها به سمت انسفالیت پیش رونده و خطرناک می روند. در هر حال این موضوع خیلی شایع نیست و بیشتر در مورد سرخک، سرخجه و اوريون مطرح است.

مقاله مرتبط : ارتباط مدارهای مغز و علائم افسردگی