هرآنچه که باید از توده‌ها و غدد لنفاوی بدانیم
غدد لنفاوی معمولا بر اثر ابتلا به عفونت و ویروس به وجود می آیند. در موارد نادری، غدد لنفاوی می‌توانند ناشی از سرطان نیز باشند.
غدد لنفاوی نقشی حیاتی در مقابله با مبتلا شدن بدن به انواع عفونت ها دارند. آنها در قالب فیلترهایی عمل میکنند که ویروس‌ها، باکتری ها و سایر عوامل منجر شونده به بیماری را پیش از اینکه به سایر نقاط بدن سرایت کنند، به دام می اندازند. نواحی معمولی از بدن که در آنها ممکن است متوجه وجود این توده‌ها شوید عبارتند از گردن، زیر چانه، زیر بغل و روی کشاله ران.
در برخی موارد، گذشت زمان و اعمال کمپرس گرم تمام آن چیزی است که در جهت رفع این توده ها نیاز دارید. چنانچه عفونتی منجر به شکل‌گیری این توده در بدن شود، روش درمان آن به دلیلی که منجر به شکل‌گیری توده شده بستگی دارد.
علائم غدد لنفاوی
سیستم لنفاوی بدن شما شبکه‌ای از ارگان ها، رگ ها و غدد لنفاوی است که در سراسر بدن شما قرار گرفته است. بسیاری از این غدد در سر و گردن قرار دارند. بسیاری از غدد لنفاوی که به شکل توده دیده می شوند نیز در همین نواحی و در زیر بغل و روی ران به چشم می خورند.
توده های غدد لنفاوی نشان دهنده نادرست بودن چیزی در بدن شماست. در ابتدای برآمده شدن این غدد ممکن است با چنین مواردی مواجه شوید:
- احساس سوزش و درد در ناحیه توده
- ورمی که می تواند به اندازه یک نخود، لوبیا و یا حتی بزرگتر باشد.
بسته به دلیل بروز توده های لنفاوی، سایر علائمی که ممکن است رخ نشان دهند عبارتند از:
- آبریزش بینی، سوزش گلو، تب و سایر علائم مرتبط با عفونت تنفسی
- ورم کردگی عادیِ توده های لنفاوی در سراسر بدن. بروز این اتفاق می تواند نشان از انواع عفونت، همچون اچ آی وی یا منونوکلئوز عفونی و یا اختلال سیستم ایمنی بدن باشد.
- شکل گیری توده های سفت و رشد کننده که نشان دهنده سرطان و یا لیمفومای احتمالی در فرد هستند.
- تب
- تعریق در خواب
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
برخی از این توده ها پس از بهبودیِ عارضه مورد نظر همچون عفونت های جزئی، به حالت اولیه باز می‌گردند. چنانچه توده شما علائم ذیل را دارد، به پزشک مراجعه کنید:
- بدون هیچ دلیل روشنی شکل گرفته است.
- مدام در حال بزرگتر شدن است و یا دو تا چهار هفته وجود داشته است.
- سفت است و حالتی کشسان دارد و یا زمانی که به آن فشار می آورید جابجا نمی شود.
- با تب دائم، عرق ریزی در خواب و یا کاهش وزن بی دلیل همراه است.
توجه: چنانچه مشکل تنفسی یا فرو بردن آب دهان دارید، سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
دلایل
توده های لنفاوی کوچک، گِرد و دسته ای از سلول های لوبیا شکل هستند. درون این توده ها ترکیبی از انواع مختلف سلول های سیستم ایمنی بدن وجود دارد. این سلول های تخصصی، مایع لنفاوی بدن شما را در حین جابجایی اش در بدنتان تصفیه و از آن در برابر عوامل مخرب بیرونی محافظت می کند.
این توده‌ها به صورت گروهی ظاهر می شوند و هر گروه به تحلیل کردن بخشی از بدن می پردازد. بروز این توده ها در نواحی خاصی از بدن همچون گردن، زیر چانه و زیر بغل و روی کشاله ران رایج تر است. ناحیه‌ای که توده روی آن شکل گرفته می تواند به تشخیص دلیل بروز آن کمک کند.
رایج ترین دلیل بروز توده های لنفاوی عفونت است؛ خصوصا عفونت های ویروسی همچون سرماخوردگی. سایر دلایل رایج بروز توده های لنفاوی عبارتست از:
عفونت های رایج
- گلودرد
- سرخک
- عفونت گوش
- عفونت دندان
- مونونوکلئوز
- عفونت های پوستی و زخم همچون آماس بافت همبند
- ویروس HIV (ویروسی که منجر به ایدز در فرد می شود.)
عفونت های نادر
- سل
- عفونت های خاصی که از طریق رابطه جنسی انتقال پیدا می کنند؛ همچون سیفلیس.
- توکسوپلاسموز: عفونتی انگلی که در نتیجه تماس با گربه عفونی شده و یا خوردن گوشت خام بروز پیدا می کند.
- بیماری خراش گربه: عفونتی باکتریایی که در نتیجه چنگ انداختن و یا گاز گرفتن توسط گربه ایجاد می‌شود.
اختلالات سیستم ایمنی
- لوپوس: نوعی بیماری التهابی که مفاصل، پوست، کلیه، سلول های خونی، قلب و ریه را مورد هدف قرار می دهد.
- رماتیسم مفاصل: بیماری التهابی که بافت های ردیف کننده مفاصل را هدف قرار می دهد.
انواع سرطان
- لیمفوما: سرطانی که در سیستم لنفاوی فرد شکل می گیرد.
- سرطان خون
- سایر سرطان هایی که به توده های لنفاوی فرد گسترش پیدا می کنند.
سایر عوامل احتمالی اما نادر عبارتند از مصرف داروهای خاصی همچون داروهای ضد تشنج و داروهای پیشگیری مالاریا.
عوارض
چنانچه عفونتی منجر به بروز توده لنفاوی شود و درمانی صورت نگیرد، ورم چرکی شکل خواهد گرفت. این ورم ها مجموعه ای از چرک هایی هستند که به واسطه عفونت شکل گرفته اند. این چرک ها شامل سلول‌های سفید خونی، بافت های مرده و باکتری و سایر عوامل مخرب می شود. گاهی این ورم های چرکی به تخلیه و یا داروی آنتی‌بیوتیک نیاز دارند.
تشخیص
برای تشخیص دلیل توده های غدد لنفاوی، پزشک شما به موارد زیر احتیاج خواهد داشت:
- سابقه پزشکی شما. پزشک باید بداند که توده لنفاوی شما کی و چگونه به وجود آمده و اینکه آیا علائم دیگری در شما وجود دارد یا خیر.
- آزمایش جسمانی. پزشک شما به بررسی اندازه، میزان حساسیت، گرمی و بافت توده شما خواهد پرداخت. ناحیه ای که توده در آن شکل گرفته و همچنین سایر علائم، به پزشک در تشخیص دلیل بروز آن کمک خواهد کرد.
- آزمایش خون. انجام آزمایش خون به تایید یا رد هرگونه عارضه احتمالی کمک می کند. نوع آزمایش به به دلیل احتمالی بروز توده بستگی خواهد داشت.
- عکسبرداری. عکس X-ray و یا انجام سی تی اسکن از ناحیه مورد نظر می تواند به تشخیص منابع احتمالی عفونت و تومورها کمک کند.
درمان
توده های لنفاوی منتج شده از ویروس معمولا پس از برطرف شدن عفونت ویروسی به حالت عادی خود بازمی گردند. مصرف آنتی‌بیوتیک برای درمان عفونت های ویروسی مفید نیست. اما درمان توده های لنفاوی منتج شده از سایر دلایل، بسته به هر دلیلی که دارد، متغیر است:
- عفونت. مصرف آنتی‌بیوتیک، رایج ترین راه برای درمان توده های لنفاوی ناشی از عفونت باکتریایی است. چنانچه توده شما ناشی از عفونت HIV باشد، روش درمانی به خصوصی را دریافت خواهید کرد.
- اختلال سیستم ایمنی. چنانچه توده شما ناشی از عارضه خاصی همچون لوپوس یا رماتیسم مفاصل می باشد، درمان نیز در جهت همان عارضه خاص به کار خواهد رفت.
- سرطان. توده های ناشی از سرطان، روش درمان سرطان را نیز می طلبند. بسته به نوع سرطان، روش درمانی نیز ممکن است به عمل جراحی، اشعه درمانی و یا شیمی درمانی نیاز داشته باشد.
سبک زندگی و روش‌های خانگی
چنانچه توده لنفاوی شما با درد همراه است، می توانید با انجام امور زیر از درد آنها بکاهید:
- اعمال کمپرس گرم.
- استفاده از مسکن‌هایی که نیازی به تجویز پزشک ندارند. از جمله این مسکن ها می توان به آسپرین، ایبوپروفن (ادویل، مورتین و غیره)، ناپروکسن و یا استامینوفن اشاره کرد. جهت استفاده کودکان و نوجوانان از آسپرین، هوشیارانه عمل کنید. اگرچه که آسپرین برای استفاده کودکان بالای دو سال مورد تایید قرار گرفته اما کودکان و نوجوانانی که در حال پشت سر گذاشتن دوره نقاهت آبله مرغان و یا علائم آنفولانزا هستند نبایستی به مصرف آن روی بیاورند. چنانچه در این مورد نگرانی هایی دارید با پزشک خود مشورت کنید.
- استراحت کافی داشته باشید. اغلب برای کمک به روند بهبودی، به استراحت نیاز خواهید داشت.
آماده شدن برای ملاقات با پزشک
چنانچه توده لنفاوی دارید، بایستی ابتدا به پزشک خانوادگی خود اشاره کنید.
چند نکته برای آماده شدن برای ملاقات با پزشک:
- از محدودیت های پیش از قرار ملاقات آگاه باشید. زمانی که قرار ملاقات را معین می کنید، از پزشک بپرسید که آیا پیش از مراجعه بایستی کار خاصی انجام دهید یا خیر.
- فهرستی از علائم موجود در خود و مدت زمان وجود آنها تهیه کنید. در میان تمام علائمی که وجود دارد، پزشک شما نیاز دارد بداند که آیا علائم مرتبط با آنفولانزا همچون تب یا سوزش گلو در شما وجود دارد یا خیر. همچنین پزشک در مورد احساس تغییر وزن در شما نیز سوال خواهید پرسید. هر نوع نشانه ای که از زمان بروز توده، از خفیف تا شدید در خود دیده اید، در فهرست خود بگنجانید.
- فهرستی از رویارویی‌تان با موقعیت های احتمالی ابتلا به عفونت تهیه کنید. این فهرست می تواند شامل سفر کردن، خوردن گوشت خام، خراش برداشتن توسط گربه و یا برقراری رابطه جنسی خطرناک باشد.
- فهرستی از اطلاعات کلیدی سلامت خود تهیه کنید. این فهرست شامل عارضه هایی که تحت درمان هستند و یا اسامی داروهایی که مصرف می کنید می شود. هرگونه داروی تجویزی و غیر تجویزی و ویتامین و مکمل هایی که استفاده می کنید را در لیست بگنجانید.
- فهرستی از سوالاتی که می خواهید از دکتر بپرسید تهیه کنید.
از پزشک چه بپرسیم؟
برخی از سوالاتی که در رابطه با این توده ها می توانید بپرسید عبارتند از:
- دلیل بروز این علائم چیست؟
- دلایل احتمالی بروز این علائم چیست؟
- به چه آزمایش هایی نیاز دارم؟
- چه روش درمانی را توصیه می‌کنید؟
- چه مدت زمان لازم است تا دوباره حالم بهتر شود؟
- آیا بیماری‌ام واگیر دارد؟ چگونه می‌توان خطر مبتلا کردن دیگران را کاهش دهم؟
- چگونه می‌توان از بروز دوباره این توده‌ها در آینده جلوگیری کرد؟
- از عارضه‌های دیگری نیز رنج می برم. آیا بایستی روش درمانم را تغییر دهم؟
- آیا جایگزین عمومی‌تری برای داروهایی که برایم تجویز می کنید وجود دارد؟
- آیا بروشور دارید؟ آیا وب‌سایتی را توصیه می‌کنید؟
پزشک از ما چه خواهد پرسید؟
پزشک شما می تواند چنین سوالاتی از شما بپرسد:
- چه علائمی دارید؟
- این علائم نخستین بار چه زمانی خود را نشان دادند؟
- آیا توده‌هایتان به مرور زمان بزرگ تر شدند؟
- آیا جای توده شما با سوزش همراه است؟
- آیا دچار تب و عرق ریزی در خواب شده‌اید؟
- ناخواسته وزن کم می کنید؟
- آیا گلو درد دارید و یا در فرو بردن آب دهان دچار مشکل هستید؟
- آیا مشکل تنفسی هم داشته‌اید؟
- آیا تغییر در روند کار کردن شکمتان ایجاد شده است؟
- در حال حاضر چه داروهایی مصرف می کنید؟
- آیا اخیرا به کشور دیگری سفر کرده اید؟ آیا کسی که مریضی داشته با شما همسفر شده است؟
- آیا با حیوان تازه‌ای تماس داشته‌اید؟ آیا توسط حیوانی خراشیده و یا گاز گرفته شده‌اید؟
- آیا اخیرا رابطه جنسی داشته‌اید؟
- آیا مراقبت های لازم در زمان برقراری رابطه جنسی را رعایت می‌کنید؟
- آیا سیگار می‌کشید؟ چه مدت؟
توجه: چنانچه پیش از ملاقات با دکتر توده شما با درد همراه بود، با استفاده از کمپرس گرم و مسکن‌هایی همچون ایبوپروفن یا استامینوفن، درد آن را کاهش دهید.
نظرات کاربران