حقایقی در مورد زکام
آبریزش بینی، خارش گلو و عطسه بی وقفه! نمی‌توانید از علائم زکام یا سرماخوردگی رهایی یابید. اما رازهای بسیاری در مورد زکام یا سرماخوردگی وجود دارند. چرا به نظر می‌رسد که شما اغلب به این بیماری دچار می‌شوید در حالی که بهترین دوست شما خوب و سالم می‌ماند و کمتر دچار این بیماری می‌شود؟ و مهمتر از همه، چگونه می‌توانید در زمستان امسال سالم بمانید؟ در این مقاله از راستینه با ما همراه باشید تا اطلاعات بیشتری در مورد زکام یا سرماخوردگی بدست آورید.
زکام چیست؟
زکام یک بیماری ناشی از موجود کوچک و زنده‌ای است که ویروس نامیده می‌شود. بیش از ۲۰۰ نوع ویروس شما را تهدید می‌کنند، اما رایج‌ترین آن رینوویروس است که به نظر می‌رسد مسئول حداقل ۵۰٪ از موارد سرماخوردگی‌ها است. ویروس‌های دیگری که می‌توانند باعث زکام شوند عبارتند از: کروناویروس، ویروس سین سی شیال تنفسی، آنفولانزا و پاراآنفولانزا.
زکام باعث می‌شود بسیاری از افراد در منزل بمانند.
علل زکام: رینوویروس، کورناویروس، و دیگر ویروس‌ها
در گلویتان احساس خراشیده شدن می‌کنید، شروع به عطسه کردن و سرفه می‌کنید، و خیلی زود گرفتار سرماخوردگی بدی می‌شوید. از همه بدتر اینکه عامل تمام این احساس بدبختی بزرگ، مهاجمی کوچک است، یک موجودی زنده، به نام ویروس.
و فقط یک ویروس نیست که شما را زمین گیر می‌کند. بیش از ۲۰۰ نوع وجود دارد که می‌تواند شما را دچار سرماخوردگی یا زکام کند.
این احتمال وجود دارد که روزی با یکی از این ویروس‌ها تماس داشته باشید:
- رینوویروس
- کورناویروس
- ویروس سین سیشیال تنفسی و پاراآنفولانزا
همچنین تعداد زیادی ویروس وجود دارند که پزشکان آنها را شناسایی نکرده‌اند. حدود ۲۰٪ -۳۰٪ از موارد زکام در بزرگسالان ناشی از این موجودات ناشناخته هستند.
چگونه و چه زمانی این ویروس‌ها به شما آسیب می‌زنند؟
ویروس‌های زکام یا سرماخوردگی بسیار رایج هستند، اما هر نوع دارای سبک خاص خود است.
رینوویروس. این دسته در ابتدای پاییز، بهار و تابستان بیشتر فعال است.۴۰٪ از موارد زکام را ایجاد می‌کنند. هنگامی که به یکی از این ویروس‌ها آلوده می‌شوید، خیلی احساس بدی خواهید داشت، اما خبر خوب این است که به ندرت باعث بیماری جدی می‌شود.
کروناویروس. این ویروس‌ها تمایل دارند کار کثیف خود را در زمستان و اوایل بهار انجام دهند. کرونا ویروس علت حدود ۲۰٪ از موارد زکام است. بیش از ۳۰ نوع وجود دارد، اما تنها سه یا چهار نوع از آن انسان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
ویروس سین سیشیال تنفسی و پاراآنفولانزا. این ویروس‌ها ۲۰٪ از سرماخوردگی‌ها را ایجاد می‌کنند. آنها گاه به عفونت‌های شدید مانند پنومونی در کودکان کوچکتر منتهی می‌شوند.
چه عواملی باعث زکام نمی‌شوند؟
زمان آن است که برخی ابهامات را رفع کنیم و برخی بدفهمی‌ها را از میان برداریم. هیچ مدرکی مبنی بر اینکه در هوای گرم سرماخوردگی می‌گیریم وجود ندارد. و اگر بیش از حد گرم شدید، نگران نباشید. این مسئله باعث نمی‌شود که دچار سرماخوردگی یا زکام شوید.
باور غلط دیگر می‌گوید که رژیم غذایی شما دلیل ابتلا به زکام است. این گفته را نادیده بگیرید. و به گفته کسی که می‌گوید “چون غذا زیاد خوردی بیمار شدی”، توجهی نکنید.
از سوی دیگر، تحقیقات نشان می‌دهند که استرس و آلرژی‌هایی که بینی یا گلویتان را تحت تأثیر قرار می‌دهند ممکن است احتمال ابتلا به ویروس زکام را افزایش دهد.
علل دیگر زکام
حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از موارد زکام در بزرگسالان ناشی از ویروس‌هایی است که مسئول دیگر بیماری‌های شدید تنفسی هستند.
علل ۲۰-۳۰٪ از موارد زکام در بزرگسالان، که به نظر ویروسی هستند، هنوز ناشناخته هستند. ویروس‌های مشابهی که موجب سرماخوردگی در بزرگسالان می‌شوند، باعث ایجاد سرماخوردگی در کودکان نیز می‌شوند. با این وجود، اهمیت نسبی ویروس‌های مختلف در زکام کودکان معلوم نیست، زیرا این امر به معنای تفکیک علت دقیق علائم در مطالعات کودکان مبتلا به زکام است.
شواهدی وجود ندارد که نشان دهد شما می‌توانید به خاطر قرار گرفتن در معرض هوای سرد و یا سرد شدن یا بیش از حد گرم شدن دچار زکام شوید.
زکام چطور آغاز می‌شود؟
شما می‌توانید زکام را از فرد دیگری که با ویروس آلوده شده است بگیرد. این ویروس می‌تواند با تماس مستقیم فیزیکی با فردی که زکام دارد یا با لمس سطوح آلوده به میکروب‌ها – مانند صفحه کلید کامپیوتر، دستگیره یا قاشق و سپس لمس بینی یا دهان به شما انتقال یابد. همچنین می‌توانید از قطره‌های آلوده در هوا که ناشی از عطسه یا سرفه، به این بیماری مبتلا شوید.
زکام زمانی شروع می‌شود که ویروسی به دیواره بینی یا گلوی شما متصل شود. سیستم ایمنی بدن – دفاع بدن در برابر میکروب‌ها – گلبول‌های سفید خون را برای حمله به این مهاجم ارسال می‌کند. مگر اینکه پیش از آن دقیقاً همین ویروس را دریافت کرده باشید، حمله اولیه ناکام می‌شود و بدن شما نیروی کمکی می‌فرستد. بینی و گلوی شما شما ملتهب می‌شود و مخاط زیادی تولید می‌کند. به دلیل اینکه بدن انرژی زیادی برای مبارزه با ویروس سرماخوردگی صرف می‌کند، شما احساس خستگی و ناراحتی می‌کنید.
یک باور غلط که باید از بین برود: سرد شدن یا خیس شدن موجب بیماری نمی‌شود. اما چیزهایی وجود دارند که شما را مستعد ابتلا به سرماخوردگی یا زکام می‌کنند. به عنوان مثال، اگر به شدت خسته باشید، تحت فشارهای احساسی باشید، یا آلرژی‌هایی همراه با علائم بینی و گلو داشته باشید، بیشتر احتمال دارد به زکام دچار شوید.
علائم شایع زکام
هنگامی که زکام رخ می‌دهد، ممکن است علائمی نظیر موارد زیر را تجربه کنید:
علائم شدید مانند تب بالا و یا درد عضلانی ممکن است نشانه‌ای از بیماری آنفولانزا باشند نه زکام.
علائم زکام چیست؟
علائم زکام را می‌توان در حدود ۴-۱ روز پس از گرفتن ویروس احساس کرد. آنها با احساس سوزش در بینی یا گلو شروع می‌شوند و سپس عطسه، آبریزش بینی و احساس خستگی و ناتوانی می‌کنید. این دوره، زمانی است که شما بیشتر مسری هستید و می‌توانید بیماری را به دیگران منتقل کنید – بنابراین بهتر است که در خانه بمانید و استراحت کنید.
چند روز اول، آبریزش بینی دارید که ترشحات آبکی هستند. بعداً، این ترشحات غلیظ‌تر و زردتر یا سبزتر می‌شوند. ممکن است سرفه خفیف داشته باشید. سرفه خیلی بدتر نخواهد شد، اما احتمال دارد که تا هفته دوم بیماری شما ادامه یابد. اگر از برونشیت مزمن یا آسم رنج می‌برید، زکام وضعیت شما را بدتر می‌کند.
از آنجا که زکام سیستم ایمنی بدن شما را تضعیف می‌کند، می‌تواند خطر عفونت فوق باکتریایی سینوس‌ها، گوش داخلی و یا ریه‌ها را افزایش دهد. پنومونی های اکتسابی می‌توانند به صورت سرماخوردگی یا زکام شروع شوند. اگر علائم پس از ۳-۷ روز به جای اینکه بهتر شوند بدتر شوند، ممکن است عفونت باکتریایی داشته باشید. این علائم نیز می‌توانند توسط ویروس سرماخوردگی به غیر از رینوویروس ایجاد شوند.
معمولاً تب وجود ندارد؛ در واقع تب و علائم شدید ممکن است نشان دهنده این باشد که شما به جای سرماخوردگی به آنفولانزا مبتلا شده‌اید.
علائم سرماخوردگی معمولاً ۳ روز طول می‌کشد. این زمان بدترین حالت ممکن است، اما ممکن است به مدت یک هفته یا بیشتر احساس ناراحتی کنید.
موارد زکام خطرناک نیستند مگر اینکه در نوزادان ایجاد شوند. آنها معمولاً ۴ تا ۱۰ روز بدون هیچ داروی خاصی از بین می‌روند. متاسفانه زکام مقاومت بدن شما را کاهش می‌دهد و شما را بیشتر به عفونت‌های باکتریایی حساس می‌کند.
اگر بیماری زکام در شما خیلی شدید است، به پزشک مراجعه کنید. پزشک احتمالاً گلو، ریه و گوش شما را معاینه خواهد کرد. اگر پزشک شما به عفونت باکتریایی گلو مشکوک شود، یک کشت می‌گیرد و تعیین می‌کند که آیا عفونت دارید و ممکن است به آنتی بیوتیک نیاز داشته باشید یا خیر. اگر او مشکوک به پنومونی باشد، باید اشعه ایکسی از قفسه سینه خود بگیرید.
در صورت تجربه موارد زیر در هنگام زکام به پزشک مراجعه کنید:
- متوجه ناتوانی در بلع می‌شوید.
- گلو دردی دارید که بیش از ۲ یا ۳ روز طول کشیده است، به خصوص اگر به نظر می‌رسد بدتر می‌شود.
- گوش درد هستید.
- احساس سفتی گردن یا حساسیت به نور دارید.
- باردار یا شیرده هستید.
- نوزاد شما دارای علائم سرماخوردگی یا زکام است.
- گلویتان صدمه دیده است و دمای بدن شما ۱۰۱ درجه فارنهایت یا بالاتر است.
- نشانه‌های سرماخوردگی پس از روز سوم بدتر شده‌اند؛ ممکن است عفونت باکتریایی داشته باشید.
کودکان و زکام
کودکان و خردسالان حدود ۵-۷ بار در سال به زکام یا سرماخوردگی مبتلا می‌شوند. بخش بزرگی از دلیل ابتلای آنها به سرماخوردگی یا زکام این است که آنها زمانی را در مدرسه یا در مراکز نگهداری کودکان به سر می‌برند که بیشتر در تماس نزدیک با دیگر بچه‌ها هستند. همچنین، بچه‌ها هنگام عطسه کردن نکات بهداشتی را رعایت نمی‌کنند. به نظر می‌رسد سیستم‌های ایمنی جوان آنها هنوز به اندازه کافی قوی نیستند تا بتوانند دربرابر سرماخوردگی مبارزه کنند.
آمادگی برای فصل سرما
در ایران، بیشتر موارد زکام در پاییز و زمستان اتفاق می افتند. در اواخر مهرماه یا اوایل آبان ماه آغاز می‌شود، میزان بروز آن به آرامی به مدت چند هفته تا ماه اسفند، یعنی زمانی که رو به کاهش می‌یابد، افزایش می‌یابد. دلیل این امر می‌تواند تا حدودی با باز شدن مدارس مرتبط باشد. آب و هوای سرد نیز ممکن است نقش داشته باشد، زیرا منجر می‌شود که زمان بیشتری را در داخل اتاق‌های بسته صرف کنید، جایی که در تماس نزدیک با افراد مسری هستید.
تغییرات در رطوبت در فصل‌های مختلف نیز ممکن است در اغلب موارد، افراد را بیمار کند. شایع‌ترین ویروس‌های زکام زمانی که تغییرات رطوبت پایین است، بهتر زنده می‌مانند. همچنین، آب و هوای سرد ممکن است پوشش داخلی بینی شما را خشک کند و نسبت به عفونت ویروسی آسیب پذیر کند.
چه زمانی برای زکام به پزشک مراجعه کنیم؟
اکثر موارد سرماخوردگی حدود ۷ تا ۱۰ روز طول می‌کشند، اما اگر علائم شما بیشتر طول کشید، ممکن است نیاز به مراجعه به پزشک داشته باشید. گاهی اوقات زکام باعث ایجاد عفونت باکتریایی در ریه‌ها، سینوس‌ها یا گوش می‌شود. اگر چنین اتفاقی رخ دهد، ممکن است پزشک شما آنتی بیوتیک ها را تجویز کند که علیه باکتری‌ها عمل می‌کنند اما علیه ویروس‌ها تاثیری ندارند.
فراتر از سرماخوردگی: عفونت سینوس، سرگیجه و عفونت گوش.
سرفه می‌کنید، گلو درد دارید و بینی شما گرفته است. به نظر می‌رسد سرماخوردگی باشد، درست است؟
اگر بیش از یک هفته علائم شما طول کشیده است، یا اگر علائم شما به نظر می‌رسد بدتر می‌شوند، ممکن است بیماری شما چیزی فراتر از سرماخوردگی یا زکام باشد. در ادامه به شما خواهیم گفت که چطور متوجه شوید بیماری شما چگونه است.
آیا بیماری شما فقط یک سرماخوردگی معمولی یا زکام است؟
بیماری معمولاً ۳ تا ۱۰ روز طول می‌کشد. می‌توانید علائم زیر را داشته باشید:
- آبریزش بینی – همراه با مخاط سبز یا زرد یا بدون آن
- گرفتگی بینی
- عطسه
- چشم‌های پر از آب
- گلو درد
- سرفه
در دوره بیماری استراحت کنید. احتمالاً نیازی به مراجعه به پزشک نیست، مگر اینکه علائم شما شدید باشند یا مشکلات دیگر پزشکی داشته باشید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
اگر هر کدام از این علائم را دارید، تلفن را بردارید و با پزشک خود تماس بگیرید. این علائم می‌توانند به این معنی باشند که بیماری شما فراتر از زکام یا سرماخوردگی است:
- تب بیش از ۱۰۲ فارنهایت همراه با خستگی و دردهای بدن
- استفراغ شدید
- درد سینوسی شدید در صورت یا پیشانی
- تورم غدد لنفاوی گردن یا فک
در صورت بروز هر یک از این مشکلات با اورژانس ۱۱۵ تماس بگیرید:
- مشکل تنفسی یا تنگی نفس
- درد یا فشار در ناحیه قفسه سینه
- احساس ناراحتی و یا احساس ضعف
- احساس گیجی یا سردرگمی
بیماری شما چه چیز دیگری می‌تواند باشد؟
گاهی اوقات زکام باعث تورم بینی یا ریه‌ها می‌شود. این امر می‌تواند منجر به مشکلات دیگری همچون موارد زیر شود:
عفونت سینوس (سینوزیت): این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که ویروس زکام سینوس‌های شما را آلوده کند، سینوس‌ها قسمت‌های توخالی در استخوان گونه‌ها، پیشانی و زیر چشمان شما هستند. این قسمت‌ها متورم می‌شوند، و باعث می‌شود بدن شما مخاط بیشتری تولید کند. سینوس محل مناسبی برای رشد و تکثیر باکتری‌ها است. ممکن است سردرد، تب و برخی یا همه این علائم را تجربه کنید:
- گرفتگی شدید بینی
- احساس بویایی و چشایی ضعیفتر
- مخاطی غلیظ زرد یا سبز رنگ
- درد دندان
- درد یا فشار در نزدیکی سینوس‌ها که در هنگام خم کردن صورت بدتر می‌شود.
- سرفه‌ای که در شب بدتر می‌شود.
- نفس بد بو
اگر این علائم شدید باشند، پس از ۷ روز هنوز احساس بدی داشته باشید یا اگر حال شما رو به بهبودی نباشد و بدتر شدید به پزشک مراجعه کنید.
اگر یک یا چند مورد از این مشکلات را تجربه کردید فوراً باید تحت مراقبت‌های اورژانس قرار گیرد. این علائم می‌توانند علائم هشدار دهنده وضعیت جدی‌تر همانند مننژیت باشند:
- تب بیشتر از ۱۰۲ فارنهایت
- درد ناگهانی و شدید در صورت یا سر
- دو بینی و یا مشکل بینایی
- سردرگمی و یا مشکل در خوب فکر کردن
- تورم و یا قرمزی در اطراف یک یا هر دو چشم
- سفتی گردن
- تنگی نفس
برونشیت (سرماخوردگی قفسه سینه): هنگامی که لوله‌های بزرگ که هوا را به ریه‌های شما حمل می‌کنند متورم می‌شوند، به این بیماری مبتلا می‌شوید. علائم این بیماری می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- سرفه‌ای که می‌تواند ۱۰ تا ۲۰ روز طول بکشد.
- سرفه‌ای که مخاط زرد، سبز و یا مخاط روشن به همراه دارد.
بیشتر اوقات، نیازی به مراجعه پزشک برای برونشیت ندارید. اما در صورت بروز هر یک از این علائم در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید، ممکن است به پنومونی مبتلا باشید:
- تب بیش از ۱۰۰٫۴ فارنهایت
- سرفه‌ای که بعد از ۷ تا ۱۰ روز بهتر نمی‌شود.
- کاهش وزن بدون دلیل
در صورت بروز هر یک از این علائم فوراً تحت مراقبت‌های پزشکی قرار گیرید یا با اورژانس ۱۱۵ تماس بگیرید:
- درد قفسه سینه یا مشکل تنفسی همراه با سرفه
- سرفه خونی
- سرفه‌ای که باعث می‌شود صحبت کردن یا بلعیدن دشوار شود.
اگر بیش از ۷۵ سال سن دارید و دچار سرفه‌ای شده‌اید که متوقف نمی‌شود، به پزشک مراجعه کنید. ممکن است برونشیت داشته باشید، حتی اگر علائم دیگری را تجربه نمی‌کنید.
عفونت‌های گوش: سرماخوردگی، برونشیت و عفونت‌های سینوسی می‌توانند موجب شوند گوش شما در پشت پرده گوش مایعات را به دام بیندازد. هنگامی که این اتفاق می افتد، باکتری یا ویروس‌ها می‌توانند رشد کنند و باعث عفونت شوند. نشانه‌های هشدار دهنده عفونت گوش می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- احساس پر بودن یا فشار در یک یا هر دو گوش
- درد در یک یا هر دو گوش
- خروج مایع از گوش
- شنوایی ضعیف
اگر دچار تب بالا و یا درد شدید در گوش هستید، فوراً به پزشک مراجعه کنید. سرفه و عطسه در هنگام ابتلا به زکام طبیعی هستند. مشکلات دیگر، مانند تب بالا، طبیعی نیستند.
در صورتی که هر یک از علائمی که دارید موجب نگرانی شما شده است، نگران نباشید و با پزشک خود تماس بگیرید.
نظرات کاربران