سیاه زخم چیست؟ علت، علائم و تشخیص آن
سیاه زخم یک بیماری عفونی است که توسط باکتری‌ها ایجاد می‌شود. این بیماری در ایران بسیار نادر است، اما می‌تواند بسیار جدی باشد.
سیاه زخم معمولاً تنها حیوانات مزرعه مانند گاو و گوسفند را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اما اگر شما در تماس با حیوانات یا فرآورده‌های آلوده آنها قرار گیرید، ممکن است آلوده شوید. در غیر این صورت شما در معرض خطر نیستید، مگر اینکه با سیاه زخم در آزمایشگاه سر و کار داشته باشید.
سیاه زخم مسری نیست، بنابراین نمی‌توانید آن را به دیگران منتقل کنید.
اگر فکر می‌کنید که ممکن است در معرض این بیماری قرار داشته باشید، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.
چه چیزی باعث ایجاد سیاه زخم می‌شود؟
سیاه زخم توسط یک نوع باکتری به باسیلوس آنتراسیس (Bacillus anthracis) ایجاد می‌شود. باز هم، این باکتری در ایران نادر است، اما می‌تواند در خاک زندگی کند.
باکتری‌ها اسپور تولید می‌کنند که شکلی از باکتری‌هایی است که در پوسته محافظ زندگی می‌کنند. این اسپور ها می‌توانند برای مدت طولانی، حتی سال‌ها، در خاک زندگی کنند. اگر اسپور ها به بدن شما برسند، باز می‌شوند و باکتری‌هایی را آزاد می‌کنند، که این باکتری ها به نوبه خود توکسین هایی (سمومی) که به شما آسیب وارد می‌کنند، تولید می‌کنند، بدین ترتیب ممکن است دچار سیاه زخم شوید.
چگونه افراد به این بیماری مبتلا می شوند؟
راه‌های مختلفی وجود دارد. در شرایط زیر ممکن است به این بیماری مبتلا شوید:
- اسپورها را تنفس کنید.
- چیزی بخورید یا بنوشید که آلوده به اسپورهای سیاه زخم باشد.
- چیزی را لمس کنید که اسپور روی آن باشد و سپس این اسپورها از طریق بریدگی در پوست وارد بدن شوند.
- هروئین آلوده تزریق کنید (که “سیاه زخم تزریقی“نامیده می‌شود، این اتفاق تاکنون تنها در شمال اروپا رخ داده است).
اکثر افراد مبتلا به سیاه زخم با حیوانات آلوده یا با محصولات حیوانی مانند پشم یا پوست سر و کار دارند.
علائم سیاه زخم چیست؟
اگر از طریق بریدگی یا زخم بر روی پوستتان به سیاه زخم مبتلا شوید، ممکن است علائم زیر را داشته باشید:
- گروهی از تاول‌های کوچک، خارش دار یا برآمدگی‌هایی که به نظر همانند گزش حشرات است.
- زخم روی پوست که بعد از تاول‌ها دیده می‌شود (معمولاً بدون درد هستند و روی صورت، گردن، دست‌ها و بازوها ظاهر می‌شود).
- تورم در اطراف زخم
اگر چیزی بخورید یا بنوشید که حاوی اسپور باشد، مانند گوشت نپخته یک حیوان آلوده، علائم شما شامل موارد زیر می‌باشند:
- تب و لرز
- تورم در گردن یا غدد و درد هنگام بلعیدن
- تهوع، از دست دادن اشتها و استفراغ، که ممکن است استفراغ خونی باشد.
- اسهال که ممکن است اسهال خونی باشد.
- سردرد
- درد شکمی
- قرمزی چشم و چهره
- غش کردن
- درد و تورم در ناحیه شکم
اگر اسپورهای سیاه زخم را تنفس کنید، خطرناک‌ترین وضعیت است. ممکن است علائم زیر را داشته باشید:
علائم شبه آنفولانزا شامل تب، خستگی، دردهای بدن و گلودرد. این علائم می‌توانند چند ساعت یا چند روز طول بکشند.
- تنگی نفس
- حالت تهوع
- سرفه خونی
- درد در هنگام بلع
- احساس ناراحت کننده در قفسه سینه
- سرگیجه یا سردرگمی
- تعریق
اگر این نوع سیاه زخم بدتر شود، می‌توانید علائم دیگری مانند شوک و یا مشکل تنفسی یا ابتلا به وضعیتی موسوم به مننژیت داشته باشید، مننژیت به معنی وجود التهاب در مغز و نخاع است. این وضعیت می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد.
اگر با تزریق مواد مخدر غیر قانونی مانند هروئین به سیاه زخم مبتلا شوید، ممکن است علائم زیر را داشته باشید:
- گروهی از تاول‌ها یا برآمدگی‌های کوچک که ممکن است خارش داشته باشند، یا قرمزی و تورم در قسمتی که تزریق صورت گرفته است.
- تب و لرز
- زخم بی درد که جایگزین برآمدگی‌ها یا تاول‌ها می‌شود و مرکز سیاه دارد.
- حفره‌های پر از چرک در اطراف محل تزریق، یا زیر پوست و یا در عضله
اگر بیماری بدتر شود، ممکن است به شوک بروید، به مننژیت مبتلا شوید، یا عملکرد اندام‌های شما متوقف شوند.
سیاه زخم چگونه تشخیص داده می‌شود؟
اگر پزشک شما فکر می‌کند که سیاه زخم دارید، باید آزمایش خونی را برای بررسی اینکه آیا باکتری‌های سیاه زخم در خون شما وجود دارند یا خیر، انجام دهید. همچنین ممکن است سایر آزمایشات را بر اساس بخشی از بدن که تحت تأثیر قرار گرفته است، انجام دهید.
اگر علائم پوستی داشته باشید، پزشک ممکن است برای آزمایش از پوستی که تحت تأثیر بیماری است، نمونه برداری کند. در صورتی که پزشک فکر می‌کند که شما از طریق استنشاق دچار سیاه زخم شده‌اید، ممکن است لازم باشد اشعه ایکس از قفسه سینه یا سی تی اسکن بگیرید. و یک آزمایش مدفوع می‌تواند نشانه‌هایی از باکتری‌های سیاه زخم را برای تشخیص سیاه زخم گوارشی مشخص کند.
در صورتی که امکان ابتلا به مننژیت ناشی از سیاه زخم وجود داشته باشد، ممکن است نیاز باشد از ستون فقرات اندکی مایع نخاعی برای آزمایش برداشته شود.
نظرات کاربران