موارد استفاده و عوارض بوپرنورفین

بوپرنورفین برای درمان وابستگی / اعتیاد به مواد مخدر (نارکوتیک ها) استفاده می‌شود. بوپرنورفین متعلق به دسته‌ای از داروهایی است که آنتاگونیست – آگونیست های اپیوئید ترکیب شده نامیده می‌شوند. این دارو به جلوگیری از علائم ترک ناشی از توقف مصرف سایر اپیوئیدها کمک می‌کند. بوپرنورفین به عنوان بخشی از برنامه کامل درمانی برای سوء مصرف مواد مخدر (مانند نظارت بر پیروی، مشاوره، قرارداد رفتاری، تغییرات سبک زندگی) استفاده می‌شود.

نحوه مصرف قرص زیرزبانی بوپرنورفین

قبل از شروع مصرف بوپرنورفین زیر زبانی و هر بار مصرف مجدد، راهنمای دارویی ارائه شده توسط داروساز خود را بخوانید. اگر سوالی دارید، از پزشک یا داروساز خود بپرسید.

از این دارو طبق دستور پزشک خود، معمولاً یک بار در روز استفاده کنید. دارو را به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه زیر زبان خود قرار دهید و اجازه دهید کاملاً حل شود. اگر بیش از یک قرص در هر روز تجویز شده است، می‌توانید تمام قرص‌ها را در زیر زبان خود قرار دهید و یا دو قرص را در هر بار در زیر زبان خود قرار دهید. از بلعیدن و یا جویدن این دارو خودداری نمایید. با این کار دارو به خوبی عمل نخواهد کرد.

بوپرنورفین به تنهایی برای ۲ روز اول بعد از اینکه انواع دیگر اپیوئیدها را متوقف کرده‌اید، استفاده می‌شود. این دارو معمولاً در مطب پزشک به شما داده می‌شود. سپس پزشک داروی ترکیبی بوپرنورفین / نالوکسون را برای درمان نگهداری تغییر خواهد داد. ترکیب با نالوکسون همانند بوپرنورفین به صورت تنها برای جلوگیری از علائم ترک اثر می‌گذارد. این دارو برای جلوگیری از سوء مصرف (تزریق) دارو با نالوکسون تزریق می‌شود.

بوپرنورفین زمانیکه اولین دوز پس از شروع علائم ترک اعتیاد، مصرف شود بهتر عمل می‌کند. در صورتی که مصرف بوپرنورفین خیلی زود پس از آخرین استفاده از مواد مخدر، شروع شود، علائم ترک ممکن است رخ دهد. دستورالعمل پزشک را برای برنامه درمانی خود دنبال کنید.

دوز براساس وضعیت پزشکی و پاسخ به درمان شما تعیین می‌گردد. دوز، دفعات و دوره مصرف را از میزان تجویز شده افزایش ندهید. مصرف دارو را طبق دستور پزشک به درستی قطع کنید.
از این دارو به طور مرتب استفاده کنید تا بیشترین بهره را از آن ببرید. به منظور کمک برای یادآوری، هر روز در زمان مشخص از آن استفاده کنید.

این دارو ممکن است واکنش‌های ترک مواد مخدر ایجاد کند، به خصوص اگر به طور منظم برای مدت زمان طولانی یا در دوزهای بالا استفاده شود. در چنین مواردی، اگر به طور ناگهانی مصرف این دارو را متوقف کنید، علائم ترک (مانند بیقراری، چشمان پر از آب، آبریزش بینی، حالت تهوع، عرق کردن، درد عضلانی) ممکن است رخ دهد. برای جلوگیری از واکنش‌های ترک، پزشک ممکن است دوز شما را به تدریج کاهش دهد. برای جزئیات بیشتر با پزشک یا داروساز مشورت کنید و هر زمان که متوجه واکنش‌های ترک شدید، به پزشک گزارش دهید.

بوپرنورفین را تزریق نکنید. تزریق آن خطرناک است و ممکن است باعث بروز علائم شدید ترک شود (به بخش عوارض جانبی مراجعه شود). برای جزئیات بیشتر با پزشک خود و یا مسئول داروخانه مشورت کنید.

در صورت بروز هرگونه واکنش ترک، به پزشک خود اطلاع دهید.

عوارض جانبی

با مصرف این دارو خواب آلودگی، سرگیجه، یبوست یا سردرد ممکن است رخ دهد. اگر هر کدام از این موارد ادامه پیدا کرد یا بدتر شد، بلافاصله به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید.

برای جلوگیری از یبوست، رژیم غذایی مناسب داشته باشید، مقدار زیادی آب بنوشید و ورزش کنید. به منظور کمک برای انتخاب ملین مناسب (مانند نوع محرک با نرم کننده مدفوع) از داروساز خود کمک بگیرید.

برای کاهش خطر سرگیجه و احساس سبکی سر، هنگام بلند شدن از موقعیت نشسته یا دراز کشیده، به آرامی بلند شوید.

به خاطر داشته باشید که پزشک این دارو را بدین دلیل برای شما تجویز کرده است که نفع آن را بیشتر از خطر عوارض جانبی آن در نظر گرفته است. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند، عوارض جانبی جدی ندارند.

اگر این دارو مورد سوء مصرف قرار گیرید، تزریق شود یا با سایر داروهای افسردگی (مانند الکل، بنزودیازپین ها از جمله دیازپام و سایر مواد مخدر) مخلوط شود، مشکلات جدی تنفسی (احتمالاً کشنده) در پی خواهد داشت.

اگر در معرض خطر عوارض جانبی جدی هستید، از جمله: تغییرات ذهنی / خلقی (مانند تحریک، سردرگمی، توهم)، درد معده یا شکم، علائم مشکل در عملکرد غده فوق کلیه (مانند خستگی غیرمعمول، کاهش وزن) فوراً با پزشک خود در میان بگذارید.

در صورت بروز هر کدام از این علائم نادر اما جدی فوراً به پزشک مراجعه کنید: غش، ضربان قلب سریع / نامنظم، سرگیجه شدید، تنفس آهسته / کم عمق، خواب آلودگی غیرمعمول / دشواری در بیدار شدن.

اگر چه این دارو برای جلوگیری از واکنش‌های ترک مورد استفاده قرار می‌گیرد، ممکن است به ندرت علائم ترک مواد مخدر ایجاد کند، از جمله اسهال، تغییرات شدید روحی / ذهنی (مانند اضطراب، عصبانیت، مشکلات خواب)، سفتی عضلات و یا لرز. این احتمال زمانی بیشتر است که شما شروع به درمان می‌کنید یا از مواد مخدر با تأثیر طولانی مدت مانند متادون استفاده کرده‌اید. در صورت بروز چنین علائمی، پزشک یا داروساز خود را بلافاصله مطلع نمایید.

این دارو ممکن است به ندرت باعث بیماری جدی کبدی شود. در صورت وجود علائم آسیب کبدی، از جمله: ادرار تیره، تهوع و استفراغ مداوم، از دست دادن اشتها، زرد شدن چشم‌ها / پوست، درد شدید معده و شکم، فوراً باید تحت مراقبت‌های پزشکی قرار گیرید.

واکنش آلرژیک جدی به این دارو بعید است، اما در صورت بروز علائم واکنش آلرژیک جدی به پزشک مراجعه کنید علائمی از قبیل: بثورات، خارش / تورم (به ویژه در صورت / زبان / گلو)، سرگیجه شدید، مشکل تنفسی.

در این مقاله از راستینه ارائه لیست کاملی از عوارض جانبی احتمالی امکان پذیر نیست. اگر متوجه عارضه دیگری شدید که در بالا ذکر نشده است، با پزشک یا داروساز خود تماس بگیرید.

موارد احتیاط

قبل از مصرف این دارو، اگر به این دارو حساسیت دارید یا اگر آلرژی دیگری دارید با پزشک یا داروساز خود در میان بگذارید. این محصول ممکن است حاوی مواد غیر فعالی باشد که می‌توانند واکنش‌های آلرژیک و سایر مشکلات را ایجاد کنند. برای اطلاعات بیشتر با داروساز خود صحبت کنید.

قبل از استفاده از این دارو، پزشک یا داروساز را از سابقه پزشکی خود مطلع نمایید، به ویژه سوابقی همچون: اختلالات مغزی (مانند آسیب سر، تومور، تشنج)، مشکلات تنفسی (مانند آسم، آپنه خواب، انسداد مزمن)، اختلالات روحی / روانی (مانند سردرگمی، افسردگی)، مشکلات معده و روده (مانند انسداد روده، یبوست، اسهال به علت عفونت، فلج ایلئوس)، مشکلات ادرار (از قبیل بزرگ شدن پروستات).

این دارو ممکن است باعث ایجاد سرگیجه یا خواب آلودگی شود. مصرف الکل یا ماری جوانا می‌تواند موجب تشدید سرگیجه یا خواب آلودگی شود. لذا ضمن درمان از رانندگی، استفاده از ماشین آلات یا انجام هر کاری که مستلزم هوشیاری است تا زمانی که بتوانید چنین کارهایی را با خیال راحت انجام دهید، خودداری نمایید. از مصرف نوشیدنی‌های الکلی پرهیز کنید.

بوپرنورفین ممکن است باعث ایجاد یک عارضه شود که بر ریتم قلب (طولانی شدن QT) تاثیرگذار است. طولانی شدن فاصله QT به ندرت می‌تواند ضربان قلب سریع / نامنظم (به ندرت کشنده) و سایر علائم (مانند سرگیجه شدید، غش کردن) ایجاد کند که مستلزم توجه فوری پزشک هستند.

خطر ابتلا به طولانی شدن فاصله QT در صورتی که شرایط خاص پزشکی داشته باشید یا دیگر داروهایی که می‌توانند فاصله QT را افزایش دهند مصرف کنید، بیشتر می‌شود. قبل از مصرف بوپرنورفین، پزشک یا داروساز خود را در مورد تمام داروهایی که مصرف می‌کنید مطلع نمایید و اگر یکی از شرایط زیر را دارید با پزشک خود مطرح کنید: برخی مشکلات قلبی (نارسایی قلبی، ضربان قلب آرام، QT طولانی در EKG)، سابقه خانوادگی مشکلات قلبی خاص (QT طولانی در EKG، مرگ ناگهانی قلب).

سطح پایین پتاسیم یا منیزیم در خون نیز ممکن است خطر ابتلا به QT را افزایش دهد. این خطر ممکن است در صورت استفاده از داروهای خاص (مانند دیورتیکها / قرص‌های آب) یا در صورت داشتن شرایطی از قبیل عرق شدید، اسهال یا استفراغ افزایش یابد. با پزشک خود در مورد استفاده بی خطر از بوپرنورفین صحبت کنید.

قبل از انجام عمل جراحی، پزشک یا دندانپزشک خود را در مورد تمام محصولاتی که استفاده می‌کنید (از جمله داروهای تجویزی، داروهای بدون نسخه و محصولات گیاهی) مطلع نمایید.
سالمندان ممکن است نسبت به عوارض جانبی این دارو حساس‌تر باشند، به ویژه سردرگمی، سرگیجه، خواب آلودگی، تنفس آهسته / کم عمق و طولانی شدن QT (به بالا مراجعه شود).

قبل از استفاده از این دارو، زنان در سنین باروری باید با پزشک خود درباره خطرات و مزایای آن صحبت کنند. اگر باردار هستید یا اگر قصد دارید باردار شوید، با پزشک خود در میان بگذارید. در دوران بارداری، این دارو باید تنها در صورت نیاز شدید مورد استفاده قرار گیرد. در صورت استفاده از این دارو طی دو ماه اول بارداری ممکن است خطر نقایص مادرزادی اندکی افزایش یابد.

همچنین، استفاده از آن برای مدت زمان طولانی و یا در دوزهای بالا در نزدیکی تاریخ احتمالی زایمان ممکن است به جنین آسیب برساند. به منظور کاهش خطر عوارض جبران ناپذیر، دارو را در کوتاه‌ترین زمان ممکن و با پایین ترین دوز ممکن مصرف کنید. در صورت بروز هر گونه نشانه‌ای در نوزاد خود، مانند تنفس آهسته / کم عمق، تحریک پذیری، گریه غیرعادی/ دائمی، استفراغ یا اسهال، به پزشک اطلاع دهید.

این دارو به شیر مادر منتقل می‌شود و ممکن است به ندرت در نوزاد شیرخوار علائم نامطلوب ایجاد کند. اگر کودک شما دچار خواب آلودگی غیرمعمول، مشکلات تغذیه یا مشکلات تنفسی است، به پزشک اطلاع دهید. قبل از شیردهی با پزشک خود مشورت کنید.

تداخلات دارویی

تداخلات دارویی می‌توانند نحوه عملکرد داروهای شما را تغییر دهند یا خطر ابتلا به عوارض جانبی جدی را افزایش دهند. این مقاله از راستینه شامل تمام تداخلات احتمالی دارو نیست.

فهرستی از تمام محصولاتی که استفاده می‌کنید (از جمله داروهای تجویزی / بدون نسخه و محصولات گیاهی) تهیه و آن را به پزشک و داروساز خود ارائه دهید. بدون تأیید پزشک مصرف هیچ دارویی را شروع یا متوقف نکنید و یا دوز داروها را تغییر ندهید.

برخی از محصولاتی که ممکن است با این دارو تداخل داشته باشند عبارتند از: نالترکسون، بعضی از داروهای ضد درد (آنتاگونیست های- آگونیست اپیوئید مخلوط مانند بوتورفانول، نالبوفین، پنتازوسین).

بسیاری از داروها در کنار بوپرنورفین، ممکن است بر ریتم قلب (طولانی شدن QT) تاثیرگذار باشند شامل آمیودارون، دوفتیلید، پیموزاید، پروکائین آمید، کینیدین، سوتالول، و غیره.

در صورتی که این دارو با سایر محصولاتی که ممکن است بر تنفس تأثیر بگذارند یا سبب خواب آلودگی شوند، مصرف شود، خطر عوارض جانبی جدی (مانند تنفس آهسته / کم عمق، خواب آلودگی / سرگیجه شدید) ممکن است افزایش می‌یابد. اگر از محصولات دیگر مانند الکل، ماری جوانا، آنتی هیستامین‌ها (مانند سیتریزین، دیفن هیدرامین)، داروهای خواب یا اضطراب (مانند الپرازولام، دیازپام، زولپیدم)، شل کننده‌های عضلانی (مانند کاریسوپرودول، سیکلوبنزاپرین) و دیگر داروهای ضد درد مخدر (مانند کدئین، هیدروکودون) استفاده می‌کنید پزشک یا داروساز را مطلع نمایید.

برچسب روی تمام داروهای خود (مانند داروهای آلرژی یا سرفه و سرماخوردگی) را بررسی کنید زیرا ممکن است حاوی مواد تشکیل دهنده‌ای باشند که موجب خواب آلودگی می‌شوند. از داروساز خود در مورد استفاده بی خطر از این محصولات سؤال کنید.

هنگامی که بوپرنورفین با تزریق مورد سوء مصرف قرار می‌گیرد، به خصوص هنگامی که در ترکیب با بنزودیازپین ها (مانند دیازپام) یا سایر محصولات مانند الکل یا ایپوئیدهای دیگر استفاده می‌شود، ممکن است مرگ رخ دهد.

مصرف دوز بالا یا اوردوز 

در صورتی که دوز بالایی مصرف گردد با مرکز مسمومیت یا اورژانس تماس گیرید. در تهران می توان با مرکز مسمومیت با شماره تلفن ۱۴۹۰ تماس بگیرید. ساکنان دیگر شهر ها می توانند با مرکز کنترل مسمومیت استانی یا اورژانس ۱۱۵ تماس بگیرند.

نکته های مهم

بوپرنورفین را به بقیه افراد جهت مصرف ندهید. این برخلاف قانون است. تست های آزمایشگاهی و یا پزشکی ممکن است به صورت دوره ای برای نشان دادن پیشرفت شما و یا کنترل عوارض جانبی انجام شود. برای جزئیات بیشتر با پزشک خود مشورت کنید.

تمام پزشکان خود را از این که از این دارو استفاده می‌کنید و به طور منظم از مواد مخدر استفاده می‌کنید مطلع نمایید، به ویژه در مورد درمان‌های اورژانسی.

از پزشک خود سؤال کنید آیا می‌توانید از نالوکسون برای درمان سوء مصرف مواد مخدر استفاده کنید یا خیر. نشانه‌های اوردوز مواد مخدر و نحوه درمان آن را به خانواده و یا کسانی که با آنها زندگی می‌کنید آموزش دهید.